Gitary akustyczne

Gitara akustyczna to niezwykle popularny i wszechstronny instrument, który doskonale sprawdza się w rękach zarówno początkujących, jak i doświadczonych muzyków. Jeśli marzysz o rozpoczęciu swojej muzycznej przygody, gitara akustyczna może być idealnym wyborem, ponieważ jej brzmienie i uniwersalność pozwalają na eksplorowanie różnych gatunków muzycznych, od delikatnych ballad rockowych, przez melodyjny pop, aż po klasyczne country. To, jak wykorzystasz gitarę akustyczną, zależy tylko od Twojej wyobraźni i stylu gry. Wybór odpowiedniego instrumentu jest jednak kluczowy, ponieważ to on może zadecydować o tym, jak szybko i jak efektywnie nauczysz się grać.

Gitara akustyczna do nauki

Przed zakupem pierwszej gitary akustycznej warto zdobyć choćby podstawową wiedzę na temat tego, co powinno charakteryzować dobry instrument dla początkującego. Po pierwsze, musisz określić budżet, który jesteś w stanie przeznaczyć na zakup gitary. Jest to ważne, ponieważ na rynku dostępne są instrumenty w bardzo zróżnicowanych cenach, a jakość gitary w dużej mierze zależy od tego, ile na nią wydasz.

Gdy już zdecydujesz się na zakup gitary akustycznej, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych cech, które powinien posiadać instrument dla początkującego. Przede wszystkim, gitara akustyczna powinna mieć prosty gryf i dobrze stroić. Prosty gryf jest niezbędny, aby struny znajdowały się na odpowiedniej wysokości nad podstrunnicą, co ułatwia ich dociskanie i poprawia komfort gry. Dobre strojenie to podstawa, ponieważ instrument, który nie stroi, zniechęci Cię do dalszej nauki. Na rynku można znaleźć wiele tanich gitar, szczególnie w marketach, gdzie często reklamowane są jako „wysokiej jakości” instrumenty.

Jednak takie gitary mogą być wykonane z materiałów niskiej jakości, co sprawia, że są one trudne w użytkowaniu i mogą mieć krzywy gryf, kiepskie klucze stroikowe oraz złe materiały, które nie mają nic wspólnego z prawdziwym drewnem. Zamiast tego, lepiej zainwestować w gitarę z niższej półki cenowej, ale od renomowanego producenta, takiego jak Ibanez, Fender, Epiphone, Yamaha, PRS, Samick czy Prodipe.

Tanie gitary akustyczne

Jeśli dysponujesz budżetem w granicach 500-600 złotych, możesz znaleźć przyzwoitą gitarę akustyczną, która posłuży Ci dobrze na początku Twojej muzycznej drogi. W tej cenie można znaleźć modele od takich marek jak Stagg, Fender czy Baton Rouge. Te firmy są znane z produkcji solidnych instrumentów, które cieszą się dobrą opinią wśród początkujących muzyków.

Jednym z godnych polecenia modeli jest również Epiphone DR-10, który charakteryzuje się ciepłym, jasnym brzmieniem i solidnym wykonaniem. To gitara, która może Ci towarzyszyć przez długi czas, nie tylko na początku nauki, ale także wtedy, gdy zaczniesz rozwijać swoje umiejętności.

Struny do gitary akustycznej

Struny są jednym z kluczowych elementów, które wpływają na brzmienie i komfort gry na gitarze akustycznej. Dla początkujących gitarzystów ważne jest, aby struny były łatwe do dociskania, ponieważ to ułatwia naukę akordów i techniki gry. Cieńsze struny są łatwiejsze w użyciu, ale warto rozważyć założenie nieco grubszych strun, ponieważ lepiej wprawiają w drgania drewno gitary, co z kolei poprawia brzmienie instrumentu. Dźwięk gitary akustycznej to w końcu nic innego jak fala akustyczna, a grubsze struny mogą zapewnić pełniejsze i bogatsze brzmienie. Standardowa grubość strun dla gitary akustycznej to tzw. dziesiątki (np. 10-52), ale na początek można spróbować strun oznaczanych jako jedenastki, które są nieco grubsze. Zaletą stosowania grubszych strun jest również to, że wzmacniają one dłonie i palce, co jest ważne w nauce gry, ponieważ pomaga w nabyciu pewności podczas chwytania akordów i wykonywania technik gry.

Akcesoria do gitary akustycznej

Choć gitara akustyczna sama w sobie jest wystarczająca do rozpoczęcia nauki, istnieje kilka akcesoriów, które mogą znacznie ułatwić i urozmaicić Twoją grę. Jednym z podstawowych akcesoriów jest kostka do gry, nazywana także piórkiem lub plektronem. Kostka pozwala na wydobycie innego brzmienia z gitary niż gra palcami, a jej cena jest bardzo niska – zwykle to koszt kilku złotych. Innym niezbędnym akcesorium jest stroik, który pomoże Ci nastroić gitarę. Strojenie na słuch może być trudne dla początkujących, dlatego stroik elektroniczny jest niezwykle przydatny.

Granie na nienastrojonym instrumencie nie tylko brzmi źle, ale także może zniekształcać Twoje postrzeganie dźwięków, co utrudnia naukę. Jeśli planujesz zabierać gitarę ze sobą na różne wyjścia, jak na przykład na ognisko czy spotkania ze znajomymi, warto zainwestować w pokrowiec lub futerał. Pokrowiec jest lżejszy i tańszy, ale futerał, choć droższy, zapewnia lepszą ochronę instrumentu.

Czym jest fingerstyle

Gitara akustyczna to nie tylko instrument do grania akordów i akompaniowania pod wokal. Jest to niezwykle wszechstronny instrument, który pozwala na eksperymentowanie z różnymi technikami gry, a jedynym ograniczeniem jest kreatywność muzyka. Przykładem muzyka, który wykorzystuje gitarę akustyczną w niezwykle kreatywny sposób, jest Tommy Emmanuel, legenda nurtu fingerstyle. Ten australijski gitarzysta potrafi podczas koncertów używać gitary jako instrumentu perkusyjnego, uderzając w nią dłońmi czy miotełką perkusyjną, tworząc unikalne rytmy i efekty dźwiękowe. Jego gra pokazuje, że gitara akustyczna może być czymś więcej niż tylko tradycyjnym narzędziem do gry akordowej – może stać się pełnoprawnym instrumentem perkusyjnym, melodyjnym i rytmicznym jednocześnie.

Gitara akustyczna – kompleksowy poradnik

Gitara akustyczna to niezwykle popularny i wszechstronny instrument, który doskonale sprawdza się w rękach zarówno początkujących, jak i doświadczonych muzyków. Jeśli marzysz o rozpoczęciu swojej muzycznej przygody, gitara akustyczna może być idealnym wyborem, ponieważ jej brzmienie i uniwersalność pozwalają na eksplorowanie różnych gatunków muzycznych, od delikatnych ballad rockowych, przez melodyjny pop, aż po klasyczne country.

To, jak wykorzystasz gitarę akustyczną, zależy tylko od Twojej wyobraźni i stylu gry. Wybór odpowiedniego instrumentu jest jednak kluczowy, ponieważ to on może zadecydować o tym, jak szybko i jak efektywnie nauczysz się grać. W tym poradniku znajdziesz wszystkie ważne informacje – od różnic między gitarą akustyczną a klasyczną, poprzez rodzaje i budowę instrumentu, po porady dotyczące wyboru gitary, niezbędnych akcesoriów oraz jej prawidłowej pielęgnacji.

Gitara akustyczna a klasyczna – podstawowe różnice

Na początek warto wyjaśnić, czym różni się gitara akustyczna od często spotykanej gitary klasycznej. Gitara akustyczna (folkowa, westernowa) wyposażona jest w metalowe struny – najczęściej stalowe, dające głośne i jasne brzmienie. Ma zwykle większe pudło rezonansowe i węższy gryf niż gitara klasyczna. Dzięki metalowym strunom dźwięk gitary akustycznej jest donośny i wyraźny, świetnie sprawdza się przy akompaniamencie wokalu, grze akordowej w muzyce rozrywkowej, rockowych balladach czy rytmicznym country. Gitara klasyczna natomiast używa nylonowych strun, które zapewniają cieplejsze, łagodniejsze brzmienie i mniejszą głośność. Gryf gitary klasycznej jest szerszy i pozbawiony markerów na podstrunnicy, a pudło rezonansowe bywa nieco mniejsze i ma inny kształt (okrąglejszy). Nylonowe struny są miększe dla palców, co oznacza, że początki nauki na gitarze klasycznej mogą być mniej bolesne – ale zarazem instrument ten gorzej przebija się głośnością np. w grze przy ognisku w towarzystwie gitar akustycznych.

Który typ lepiej wybrać na początek? To zależy od Twoich preferencji. Jeżeli planujesz grać muzykę klasyczną, flamenco lub delikatne fingerstyle – gitara klasyczna będzie odpowiednia ze względu na swoje brzmienie i wygodę miękkich strun. Jednak do muzyki pop, rock, folk czy po prostu ogólnego akompaniamentu piosenek częściej wybierana jest gitara akustyczna, która oferuje głośniejsze i bardziej uniwersalne brzmienie. Trzeba pamiętać, że metalowe struny w akustyku na początku mogą powodować ból opuszków palców – jest to normalne zjawisko, a skóra z czasem się wzmacnia. Węższy gryf akustycznej ułatwia chwytanie akordów barre i szybszą grę solową, co może zaprocentować, jeśli w przyszłości zechcesz spróbować gry na gitarze elektrycznej (jej gryf jest zbliżony szerokością do akustycznego). Podsumowując: gitara akustyczna będzie lepsza dla osób chcących grać współczesną muzykę rozrywkową, zwłaszcza akordy i śpiewać przy akompaniamencie, natomiast gitara klasyczna sprawdzi się u tych, którzy wolą łagodniejsze brzmienie i repertuar klasyczny. Wybór powinien zależeć od tego, jakiej muzyki chcesz się uczyć i jaki dźwięk Ci się podoba.

Rodzaje gitar akustycznych i kształty korpusu

Gitary akustyczne występują w różnych kształtach i rozmiarach. Kształt i wielkość pudła rezonansowego wpływają na charakter brzmienia instrumentu oraz wygodę gry. Do najpopularniejszych rodzajów gitar akustycznych należą m.in.:

• Dreadnought – najczęściej spotykany typ gitary akustycznej o dużym pudle rezonansowym. Dreadnought cechuje się potężnym, głośnym dźwiękiem z wyraźnym basem. To bardzo uniwersalny kształt, często wybierany do gry akordowej w stylach folk, country, rock czy pop. Ze względu na spory korpus dreadnoughty generują donośne brzmienie, ale dla osób o drobniejszej posturze mogą wydawać się nieco nieporęczne.
• Jumbo – gitara o jeszcze większym pudle rezonansowym niż dreadnought. Ma wypukły, szeroki korpus, który zapewnia bardzo głębokie i głośne brzmienie z mocnym dołem. Gitary jumbo są idealne, gdy potrzebujemy potężnego dźwięku – świetnie sprawdzają się na dużej scenie lub do grania w zespole akustycznym, gdzie trzeba wypełnić przestrzeń dźwiękiem. Trzeba jednak liczyć się z pokaźnymi rozmiarami instrumentu.
• Grand Auditorium / OM – gitary o korpusie średniej wielkości, nazywane też niekiedy Orchestra Model. Kształtem są pośrednie między dreadnoughtem a małymi gitarami parlor. Grand Auditorium (czy tzw. koncertowe) gitary dają zrównoważony dźwięk – mają nieco smuklejszą talię niż dreadnought, przez co brzmią trochę jaśniej, ale nadal oferują dość pełne brzmienie. Są bardzo wszechstronne: sprawdzają się zarówno do grania palcami, jak i kostką, w różnych gatunkach muzycznych. Wiele nowoczesnych gitar akustycznych (np. modele Taylor) ma właśnie kształt typu Grand Auditorium ze względu na uniwersalność.
• Concert / OOO – gitary koncertowe zbliżone rozmiarem do Grand Auditorium, czasem odrobinę mniejsze. Ich pudło rezonansowe jest bardziej kompaktowe niż dreadnought, co skutkuje jaśniejszym, klarownym brzmieniem o mniejszej głośności. Dzięki mniejszym gabarytom są wygodne do gry dla osób drobniejszych lub młodszych. Chętnie wybierane przez gitarzystów fingerstyle i bluesowych, bo oferują dobrą artykulację dźwięków pojedynczych strun. Nazewnictwo bywa różne – np. symbole OOO lub OM u niektórych producentów określają podobny rozmiar.
• Parlor – mała gitara akustyczna o niewielkim, wąskim pudle rezonansowym i wydłużonym kształcie. Gitary parlor były popularne na przełomie XIX i XX wieku, obecnie wracają do łask u gitarzystów szukających intymnego, delikatnego brzmienia. Charakteryzują się słabszym basem, za to często bardzo ładną prezencją średnich i wysokich tonów. Idealnie nadają się do bluesa, starych stylów folk oraz fingerstyle. Ich mały rozmiar sprawia, że są wygodne w podróży i dla osób o niewielkich dłoniach czy drobnej budowie.
• Mini / Travel – określenie bardzo małych gitar akustycznych, często będących skalowanymi wersjami większych modeli (np. 1/2 czy 3/4 pełnego rozmiaru). Gitary podróżne są lekkie i kompaktowe, łatwo je spakować i zabrać ze sobą. Oczywiście, z racji mniejszych wymiarów, ich brzmienie jest cichsze i mniej basowe w porównaniu do pełnowymiarowych instrumentów, ale w zamian zyskujemy ogromną poręczność. Takie gitary są też dobrą opcją dla młodszych adeptów – dzieci i nastolatków – którym pełnowymiarowy akustyk sprawiałby trudność gabarytami.

Oprócz powyższych kształtów, spotkać można też inne odmiany i hybrydy. Specyficznym rodzajem gitary akustycznej jest gitara 12-strunowa, która z zewnątrz przypomina dreadnought lub jumbo, ale wyposażona jest w dwanaście strun (sześć podstawowych i sześć dodatkowych tworzących pary). Gitara 12-strunowa oferuje bardziej dzwoniące, bogate brzmienie (efekt lekko chorusowy), cenione w muzyce folk, rock i gospel. Wymaga jednak nieco więcej siły w dociskaniu strun i strojenia dwóch strun jednocześnie, więc początkującym zaleca się raczej start od zwykłej gitary 6-strunowej.

Podsumowując, każdy kształt gitary akustycznej ma swoje zalety. Wybór zależy od preferowanego brzmienia, stylu gry oraz komfortu fizycznego grającego. Najbardziej uniwersalny jest dreadnought lub średnie korpusy typu auditorium, ale jeśli masz możliwość, warto wypróbować kilka różnych gitar – być może mniejsza parlor bardziej przypadnie Ci do gustu lub przeciwnie, pokochasz moc jumbo.

Budowa gitary akustycznej – na co zwrócić uwagę?

Każda gitara akustyczna składa się z kilku kluczowych elementów, od których jakości i specyfikacji zależy brzmienie oraz wygoda gry. Przyjrzyjmy się najważniejszym aspektom budowy gitary akustycznej i temu, co należy wziąć pod uwagę przy wyborze instrumentu:

• Rozmiar i kształt pudła – Jak wspomniano wyżej, wielkość korpusu gitary wpływa na głośność i charakter dźwięku, ale także na komfort trzymania instrumentu. Osoby drobniejsze mogą czuć się lepiej z nieco mniejszym pudłem (koncertowym, OM, parlor), które łatwiej objąć ramieniem. Z kolei większe pudła (dreadnought, jumbo) dają potężniejsze brzmienie, jednak mogą wymagać innej pozycji gry i przy dłuższej sesji być odczuwalne dla ramienia czy prawego boku. Warto zwrócić uwagę, czy kształt gitary jest dla Ciebie wygodny – weź instrument do rąk, usiądź z nim i sprawdź, czy bez trudu obejmujesz pudło i sięgasz lewą ręką do gryfu. Niektóre gitary akustyczne posiadają też wycięcie typu cutaway (wcięcie w dolnej części pudła), które umożliwia łatwiejszy dostęp do wysokich pozycji na gryfie (powyżej 12-14 progu). Cutaway jest przydatny, jeśli planujesz grać solówki wysoko na strunach, ale pamiętaj, że minimalnie zmniejsza pojemność pudła, co może odrobinę ograniczyć głośność i basy instrumentu.
• Gryf i wygoda gry – Gryf gitary akustycznej powinien dobrze leżeć w dłoni i umożliwiać swobodne chwytanie akordów. Zwróć uwagę na profil gryfu (przekrój poprzeczny) – może być cieńszy, grubszy, o różnych kształtach (np. "C", "V" lub "U"). Osoby o mniejszych dłoniach często wolą smuklejsze, węższe gryfy, natomiast niektórzy gitarzyści doceniają masywniejszy profil dający solidne oparcie dla dłoni. Istotna jest także szerokość gryfu przy siodełku (nut) – w gitarach akustycznych standard to około 43–45 mm. Zbyt wąski gryf może sprawić trudność osobom o szerszych palcach (struny są bliżej siebie), zaś bardzo szeroki zbliża instrument do gitary klasycznej i może być niewygodny dla początkujących przy chwytaniu akordów barre. Dobrym kompromisem jest typowa szerokość ~44 mm. Sprawdź również akcję strun, czyli wysokość strun nad progami na gryfie. W nowej gitarze akustycznej struny powinny być na tyle nisko nad progami, by wygodnie dało się je docisnąć, ale nie na tyle nisko, by brzęczały o progi podczas grania. Zbyt wysoka akcja (duża odległość strun od podstrunnicy) bardzo męczy palce i utrudnia grę, zwłaszcza początkującym – jeśli przy strunami czujesz duży opór, instrument może wymagać regulacji. Na akcję wpływa ustawienie pręta napinającego w gryfie, wysokość siodełka i mostka – większość sklepów muzycznych może na Twoją prośbę wykonać podstawową regulację gitary przy zakupie. Upewnij się też, że progi (metalowe listwy na podstrunnicy) są równo nabite i ich krawędzie nie wystają – przesuwając dłonią wzdłuż gryfu nie powinieneś czuć ostrych krawędzi. Dobrze oszlifowane, równe progi to znak solidnego wykonania i gwarancja czystego strojenia każdego dźwięku.
• Materiał i konstrukcja pudła – Na brzmienie gitary ogromny wpływ ma rodzaj drewna, z którego wykonano pudło rezonansowe, oraz sposób jego konstrukcji. Wierzchnia płyta (top) gitary akustycznej najczęściej budowana jest ze świerku lub cedru. Świerk zapewnia jasne, głośne i dynamiczne brzmienie – nowe gitary świerkowe mogą brzmieć dość ostro, ale z czasem drewno "dojrzewa" i dźwięk nabiera głębi. Cedar daje cieplejsze, bardziej stonowane brzmienie od razu po zbudowaniu instrumentu, jest ulubiony przez fingerstyle’owców za swoją responsywność przy delikatnej grze. Boki i tył pudła wykonane są często z mahoniu, sapele, palisandru (rosewood) lub innych gatunków – mahoń zazwyczaj dodaje miękkiego, zaokrąglonego charakteru z mocnym środkiem pasma, zaś palisander potrafi wydobyć głęboki bas i szlachetne, „szkliste” wysokie tony. Ważną kwestią jest, czy gitara ma płytę wierzchnią z litego drewna (tzw. lity top) czy z sklejki (laminatu). Lity top (masyw) z reguły oferuje lepsze przenoszenie drgań strun i bogatsze brzmienie, które z czasem jeszcze się poprawia – jest to cecha gitar średniej i wyższej klasy. Gitary budżetowe zwykle mają pudła w całości laminowane (warstwowe), co czyni je bardziej odpornymi na warunki otoczenia, ale brzmieniowo nie tak pełnymi jak instrumenty z litego drewna. Idealnie jest wybrać gitarę z litą płytą wierzchnią, nawet jeśli boki są laminowane – taki instrument da Ci ładniejsze brzmienie i będzie rozwijał się z upływem lat. Jeśli zdecydujesz się na lity top, pamiętaj o odpowiedniej trosce o instrument (więcej o tym w sekcji konserwacji, zwłaszcza w kontekście wilgotności). Poza drewnem, oceń ogólną jakość wykonania: spojrzyj do środka pudła rezonansowego przez otwór – czy wewnątrz widać czysto obrobione drewno, brak nadmiaru kleju? Obejrzyj lakier na zewnątrz – czy jest równy, bez pęknięć i skaz? Drobne niedociągnięcia kosmetyczne mogą się zdarzyć w tańszych gitarach, ale ważne, by instrument był stabilnie zbudowany: gryf powinien być prosty (nie skręcony), mostek mocno przyklejony do płyty wierzchniej, a łączenie gryfu z korpusem solidne.
• Osprzęt i strojenie – Elementy mechaniczne również wpływają na radość z gry. Sprawdź klucze (stroiki) gitary – powinny płynnie pracować i utrzymywać strój. W tanich gitarach akustycznych mechaniki kluczy bywają słabszej jakości i mogą się rozstrajać lub "przeskakiwać" przy dostrajaniu strun; na szczęście wymiana kluczy na lepsze jest możliwa, choć to dodatkowy koszt. Dobra gitara znanej marki zazwyczaj ma już na starcie przyzwoite klucze. Zobacz również, czy instrument stroi poprawnie w różnych pozycjach – złap prosty akord na pierwszych progach i porównaj z brzmieniem pustych strun. Jeśli słyszysz, że mimo strojenia struny brzmią nieczysto w akordach, może to być znak złej intonacji (np. mostek w nieoptymalnym miejscu lub zła kompensacja menzury). W nowej gitarze to raczej rzadkie, ale warto upewnić się, że każda struna wybrzmiewa czysto na różnych progach. Gitary akustyczne są wyposażone w pręt napinający (truss rod) biegnący wzdłuż gryfu – praktycznie wszystkie współczesne modele go mają. Pręt ten pozwala regulować krzywiznę gryfu i tym samym ustawić optymalną akcję strun. Upewnij się, że pręt nie jest uszkodzony (w nowych gitarach to mało prawdopodobne, w używanych warto sprawdzić, czy reaguje na kręcenie kluczem). Jeśli kupujesz gitarę używaną, koniecznie zbadaj, czy nie ma ona wygiętego lub skręconego gryfu – kładąc instrument na płaskiej powierzchni można ocenić, czy gryf leży równo, a patrząc wzdłuż gryfu od strony główki czy linia progów jest prosta.
• Marka, budżet i jakość – Na rynku dostępne są dziesiątki marek gitar akustycznych, konkurujących ceną i jakością. Ogólna zasada jest taka, że najtańsze anonimowe gitary (tzw. marketowe) za 200–300 zł mogą kusić ceną, ale często ich jakość pozostawia wiele do życzenia – zdarzają się problemy ze strojem, bardzo twarde struny wysoko nad progami, kiepskie materiały, co razem może skutecznie zniechęcić do nauki. Dlatego planując zakup pierwszej gitary, warto przeznaczyć na nią co najmniej kilkaset złotych i wybrać model renomowanej firmy, która dba o jakość nawet w segmencie budżetowym. W dalszej części poradnika podajemy konkretne przykłady marek i modeli godnych uwagi. Ustal swój budżet – pamiętaj, że poza samą gitarą przydadzą się również pewne akcesoria (stroik, pokrowiec itp., opisane w kolejnych sekcjach). Nowa czy używana? To dylemat wielu początkujących. Gitarę akustyczną można oczywiście kupić z drugiej ręki często sporo taniej, jednak początkujący mogą sami nie wychwycić wad ukrytych instrumentu. Jeśli masz możliwość zabrania na oględziny doświadczonego gitarzysty lub lutnika, używana gitara może być świetnym sposobem na zdobycie lepszego modelu w niższej cenie. W innym wypadku bezpieczniej jest kupić nowy egzemplarz w zaufanym sklepie – dostajesz wtedy gwarancję, często możliwość serwisu lub regulacji, a instrument nie ma historii potencjalnych uszkodzeń. Podsumowując, lepiej zainwestować w jak najlepszą gitarę na jaką Cię stać, nawet na początek – odwdzięczy się ona lepszym brzmieniem i wygodą, co przełoży się na szybsze postępy i większą przyjemność z nauki.
• Wygląd i brzmienie – kwestie indywidualne – Na koniec warto wspomnieć, że gitara musi Ci się podobać. Zarówno brzmienie, jak i wygląd instrumentu są kwestiami osobistego gustu. Każda gitara, nawet podobnie zbudowana, może brzmieć nieco inaczej – jedne będą miały bardziej jasny, wyrazisty ton, inne cieplejszy i stonowany. Dobrze jest posłuchać (samemu zagrać lub poprosić kogoś) jak instrument brzmi na żywo. Jeśli dźwięk gitary Cię zachwyci od pierwszego uderzenia w struny, to świetny znak – instrument powinien inspirować. Również estetyka ma znaczenie: wykończenie drewna, kolor, kształt pickguarda, detale jak zdobienia rozetki czy markerów na gryfie – to wszystko sprawia, że gitara może cieszyć oko. Choć wygląd nie wpływa na walory muzyczne, posiadanie pięknego instrumentu, który aż chce się brać do ręki, może zwiększyć Twoją motywację do gry. Dlatego wybierając gitarę nie bój się brać pod uwagę własnych upodobań – w końcu to Twoja gitara i masz się z nią dobrze czuć.

Gitara akustyczna a elektroakustyczna

W sklepach często obok zwykłych gitar akustycznych znajdziemy gitary elektroakustyczne. Czym się różnią? Gitara elektroakustyczna to w zasadzie zwykła gitara akustyczna wyposażona fabrycznie w przetwornik (pickup) oraz przedwzmacniacz umożliwiający podłączenie instrumentu do wzmacniacza lub systemu nagłośnienia. Innymi słowy – ma wbudowaną elektronikę, dzięki której można nagłaśniać gitarę na scenie czy nagrywać bez konieczności ustawiania mikrofonu. Czy warto kupić elektroakustyk? Jeśli planujesz występy na żywo, granie z zespołem lub chcesz łatwo nagrywać swoje granie, model elektroakustyczny będzie bardzo wygodny – wbudowany preamp często ma też regulację głośności, korekcję barwy, a nieraz i tuner. Pamiętaj jednak, że elektronika podnosi cenę instrumentu. Jeżeli grasz głównie w domu dla siebie, na początek spokojnie wystarczy zwykła gitara akustyczna bez elektroniki. Zawsze możesz ją nagłośnić później dokupując osobny pickup lub stawiając mikrofon. W kwestii brzmieniowej na sucho, niektórzy twierdzą że pudło z cutawayem i elektroniką może minimalnie tracić na głośności akustycznej, ale różnice są niewielkie. Podsumowując: elektroakustyk to wybór dla tych, którzy potrzebują się nagłaśniać, reszta może wybrać tradycyjny instrument akustyczny.

Niezbędne akcesoria do gitary akustycznej

Kupując gitarę akustyczną, warto od razu zaopatrzyć się w kilka przydatnych akcesoriów, które ułatwią naukę i codzienne korzystanie z instrumentu:

• Stroik (tuner) – Absolutna podstawa. Umożliwia nastrojenie gitary do prawidłowych dźwięków. Najwygodniejsze są tunery klipsowe mocowane do główki – wibracyjny czujnik wskazuje, czy dana struna ma odpowiednią wysokość dźwięku. Alternatywą są aplikacje na smartfona, ale clip-on tuner kosztuje niewiele, a jest dokładniejszy i działa nawet w hałasie. Gra na nienastrojonej gitarze mija się z celem, więc stroik to konieczność.
• Komplet kostek gitarowych (plektronów) – Kostka służy do szarpania strun i jest niezbędna, jeśli chcesz grać akordami lub solówki z odpowiednim atakiem dźwięku. Kostki są tanie, najlepiej od razu kupić kilka o różnej grubości (cienkie ~0,5 mm do delikatnego grania, grubsze 1 mm i więcej do ostrzejszego, głośniejszego strumowania lub solówek). Z czasem przekonasz się, która twardość i kształt kostki najbardziej Ci odpowiadają. Kostki łatwo się gubią, więc zapas zawsze się przyda.
• Pokrowiec lub futerał – Do ochrony i transportu gitary. Miękki pokrowiec (gig bag) z wyściółką jest minimum – zabezpieczy instrument przed kurzem, drobnymi obiciami i ułatwi noszenie (ma zwykle szelki jak plecak). Jeśli często gdzieś jeździsz z gitarą albo zamierzasz podróżować, rozważ sztywniejszy futerał typu hardcase, który lepiej chroni przed uderzeniami czy zmianami temperatury. Ważne, by pokrowiec miał odpowiedni rozmiar (dopasowany do kształtu, np. dreadnought, jumbo itp.) i solidne zamki. Przechowując gitarę w domu, też warto trzymać ją w pokrowcu, zwłaszcza przy ogrzewaniu zimą – pomoże to utrzymać stabilną wilgotność drewna.
• Pasek do gitary – Jeśli planujesz grać na stojąco lub po prostu chcesz czasem wstać od krzesła nie odkładając instrumentu, przyda się pasek gitarowy. Większość gitar akustycznych ma zaczep na pasek na dolnym końcu pudła, natomiast u góry bywa różnie – czasem drugi kołek jest na gryfie przy łączeniu z pudłem, a czasem trzeba przewiązać tasiemkę paska pod strunami na główce. Wybierz pasek skórzany lub parciany, byle był wytrzymały i wygodny (szerszy pasek lepiej rozkłada ciężar gitary na ramieniu). Uwaga: zanim puścisz rękami gitarę na pasku, upewnij się, że zaczepy trzymają mocno – ewentualnie zainwestuj w tzw. straplocki zabezpieczające przed zsunięciem się paska.
• Kapodaster – Bardzo przydatny gadżet, który skraca menzurę strun, zmieniając tonację gitary bez potrzeby męczącego transponowania akordów. Capo przypina się do gryfu (na wybranym progu) i dociska wszystkie struny, podwyższając wysokość dźwięków. W muzyce rozrywkowej kapodaster jest często stosowany, gdy chcemy zagrać utwór w innej tonacji korzystając z prostych chwytów jak w C-dur czy G-dur. Warto go mieć w swoim wyposażeniu – podstawowy sprężynowy kapodaster nie jest drogi, a potrafi znacznie ułatwić życie gitarzysty-akompaniatora.
• Zapasowe struny – Struny w gitarze akustycznej co jakiś czas się wymienia (zużywają się, tracą brzmienie, a czasem po prostu pękają). Dobrze jest mieć pod ręką przynajmniej jeden zapasowy komplet strun. Do standardowego stroju gitary akustycznej najczęściej używa się kompletów .011 lub .012 cali (oznaczenie dla grubości strun wysokiej E). Dla początkujących niektórzy polecają cieńsze .011, bo są trochę miększe i mniej bolesne na palcach, choć .012 dają pełniejsze brzmienie. Wybór zależy od Ciebie – w razie czego struny zawsze możesz zmienić na inną grubość. Zwróć uwagę, by kupować struny do gitary akustycznej stalowe (najczęściej z owijką z brązu lub fosforobrązu); struny nylonowe są do gitar klasycznych i nie nadadzą się do akustycznej.
• Nawilżacz do gitary – Jeśli Twój instrument ma lity top lub jest w całości z litego drewna, rozważ zakup prostego nawilżacza. To małe akcesorium (często wkładane do otworu rezonansowego albo do futerału), utrzymuje prawidłową wilgotność drewna w sezonie grzewczym. Zimą w ogrzewanych pomieszczeniach wilgotność powietrza spada nawet poniżej 30%, co może prowadzić do wysychania i pękania drewna gitary. Nawilżacz stopniowo uwalnia wilgoć, chroniąc instrument przed przesuszeniem. Jest to szczególnie ważne w przypadku droższych gitar z masywnych dech – prosta inwestycja, która może uchronić przed poważnymi uszkodzeniami. Alternatywnie, można kontrolować warunki przechowywania gitary higrometrem i używać nawilżacza pokojowego, by utrzymać ok. 45-50% wilgotności w otoczeniu instrumentu.
• Statyw lub wieszak na gitarę – Aby gitara zawsze była pod ręką i jednocześnie bezpieczna, warto kupić stojak podłogowy lub uchwyt do powieszenia gitary na ścianie. Statyw gitarowy to składana stojąca "kołyska", na której odstawisz instrument, mając pewność że nie przewróci się on przypadkowo oparty o ścianę czy meble. Z kolei wieszak ścienny montowany np. na kołki, pozwala elegancko eksponować gitarę na ścianie – to także ozdoba mieszkania. Pamiętaj tylko, by wieszak był solidny, zamocowany w ścianie odpowiednio i najlepiej z piankowymi nakładkami chroniącymi gryf. Trzymanie gitary na stojaku lub w uchwycie ułatwia sięganie po nią – a im łatwiej chwycić instrument, tym częściej będziesz grać.

Oczywiście akcesoriów gitarowych jest mnóstwo (metronom, footswitch, kable, efekty itd.), ale powyższe to najważniejsze rzeczy dla początkującego i średnio zaawansowanego miłośnika gitary akustycznej. Na start stroik, kostki i pokrowiec to absolutne minimum, resztę możesz kompletować z czasem wedle potrzeb.

Konserwacja i przechowywanie gitary akustycznej

Dobrze wybrana gitara odwdzięczy się pięknym brzmieniem przez lata, jeśli będziesz o nią dbać. Oto kilka wskazówek, jak utrzymać gitarę akustyczną w świetnej kondycji:

• Utrzymuj odpowiednią wilgotność – Drewno, z którego zbudowana jest gitara, reaguje na zmiany wilgoci w otoczeniu. Zbyt suche powietrze może powodować kurczenie się i pękanie drewna (objawy to np. wystające progi, obniżająca się akcja strun, drobne pęknięcia lakieru lub nawet samego drewna). Z kolei nadmierna wilgotność (powyżej 70%) może rozmiękczać kleje i powodować wypaczenia. Staraj się przechowywać gitarę w warunkach zbliżonych do umiarkowanych – ok. 45–55% wilgotności względnej. W sezonie zimowym trzymaj instrument z dala od bezpośredniego źródła ciepła (kaloryfer, kominek). Możesz używać wspomnianego nawilżacza do gitary albo kontrolować mikroklimat w pokoju za pomocą nawilżacza powietrza. Gdy nie grasz dłużej, trzymaj gitarę w futerale lub pokrowcu, co pomaga spowolnić wymianę powietrza z otoczeniem. Jeżeli zauważysz oznaki przesuszenia (ostre progi, zmiana kształtu pudła), podjęcie działań nawilżających jest konieczne, by zapobiec poważnym uszkodzeniom.
• Unikaj skrajnych temperatur i słońca – Nigdy nie zostawiaj gitary w nagrzanym samochodzie, na mrozie czy w pełnym słońcu pod oknem. Gwałtowne zmiany temperatury mogą rozstroić instrument, uszkodzić wykończenie (lakier może popękać przy szybkim wychłodzeniu lub rozgrzaniu). Jeśli przenosisz gitarę z zimna do ciepłego pomieszczenia (np. zimą wchodząc do domu), nie otwieraj futerału od razu – daj jej godzinę na stopniowe ocieplenie się do temperatury pokojowej. To zapobiegnie kondensacji wilgoci i pękaniu lakieru z powodu szoku termicznego.
• Czyszczenie po grze – Po każdej sesji warto przetrzeć gitarę miękką, niestrzępiącą szmatką. Szczególnie struny i podstrunnica lubią zbierać pot i brud z palców – przetarcie strun wydłuży ich żywotność i zachowa lepsze brzmienie, a przecierając podstrunnicę (np. bawełnianą szmatką lub specjalną ściereczką z mikrofibry) usuniesz nagromadzony naskórek i olejki z palców. Unikaj agresywnych środków czyszczących – do korpusu z lakierem najlepiej nadaje się lekko wilgotna szmatka lub dedykowany preparat do gitar (polish), a do podstrunnicy olejek cytrynowy (lemon oil) używany kilka razy w roku zapobiegnie wysychaniu drewna (tylko przy podstrunnicach z drewna nielakierowanego, np. palisandrowych czy mahoniowych – nie stosuj olejku na lakierowane maplele). Dbając o czystość instrumentu, nie tylko utrzymasz jego estetykę, ale i komfort gry (czyste struny są przyjemniejsze w dotyku i brzmią lepiej niż zardzewiałe, brudne).
• Regularna wymiana strun – Struny akustyczne z czasem tracą swoje właściwości – dźwięk staje się matowy, tracą strojenie, mogą pojawiać się ślady korozji czy czarny nalot. Dlatego co pewien czas należy założyć świeży komplet. Częstotliwość wymiany zależy od intensywności użytkowania i rodzaju strun: jeśli grasz codziennie po parę godzin, nawet co miesiąc-dwa przyda się nowy komplet; przy grze okazjonalnej struny wytrzymają kilka miesięcy, a czasem i dłużej. Powyżej roku nawet niegrane struny mogą już być „martwe” dźwiękowo. Obserwuj i słuchaj – gdy gitara zaczyna brzmieć głucho, strojenie szybko ucieka, a struny mają wyraźne przebarwienia lub szorstkość – to znak, że czas je zmienić. Pamiętaj, by wymieniać cały komplet naraz lub pojedyncze struny w razie zerwania (nie czekamy aż wszystkie pękną). Przy zmianie strun warto oczyścić podstrunnicę i sprawdzić stan kołków mocujących struny w mostku (tzw. pinów).
• Kontrola i regulacja – Przynajmniej raz na jakiś czas (np. raz do roku) dobrze jest ocenić stan techniczny gitary. Sprawdź, czy gryf nie wymaga lekkiej korekty prętem napinającym – zmiany pór roku i wilgotności mogą wpływać na ugięcie gryfu. Optymalnie struny nad 7–8 progiem powinny mieć szczelinę około 0,3–0,5 mm (od spodu struny do wierzchu progu) przy dociśniętych strunach na 1 i ostatnim progu – to wskazuje prawidłowy relief gryfu. Jeśli jest znacznie więcej (gryf zbyt wklęsły), warto minimalnie dokręcić pręt; jeśli struny leżą na progach (gryf wypukły), należy go poluzować. Jeżeli nie czujesz się pewnie, lepiej zlecić to fachowcowi, by nie uszkodzić gitary. Oprócz tego, obejrzyj stan progów (czy nie wytarły się mocno w często używanych miejscach), stan siodełka i mostka (czy nie pękają, nie poluzowały się). Drobne serwisowanie, jak szlif progów, wymiana siodełka, korekta akcji strun, najlepiej wykona profesjonalny lutnik – czasem naprawdę warto oddać instrument do przeglądu, zwłaszcza jeśli czujesz, że kiedyś grało się lepiej niż teraz. Dobrze wyregulowana gitara będzie brzmieć i stroić lepiej oraz zapewni Ci maksimum komfortu gry.
• Ostrożność na co dzień – Choć to oczywiste, warto przypomnieć: obchodź się z gitarą ostrożnie. Unikaj uderzeń w twarde przedmioty, nie odkładaj jej byle gdzie. Jeśli przenosisz instrument w pokrowcu, zawsze go zapinaj (ilu gitarzystom już wypadła gitara z niezapiętego futerału, temu trudno zliczyć!). Gdy gitara stoi na stojaku, upewnij się, że nie ma ryzyka potrącenia jej przez zwierzęta czy dzieci. Lepiej zapobiegać uszkodzeniom niż potem naprawiać pęknięcia czy odklejone elementy. Gitary akustyczne dobrze znoszą codzienne użytkowanie, ale jak każdy instrument wykonany z drewna – nie lubią skrajnych warunków i mechanicznych urazów.

Dbanie o gitarę akustyczną nie jest trudne ani czasochłonne, a dzięki temu instrument odwdzięczy się stabilnym strojeniem, świetnym brzmieniem i będzie cieszył oko przez długie lata. Warto wyrobić sobie kilka prostych nawyków, by Twoja gitara zawsze była gotowa do gry w najlepszej formie.

Popularne marki i modele gitar akustycznych

Rynek gitar akustycznych jest bogaty, a w sklepach znajdziemy instrumenty wielu producentów z różnych półek cenowych. Dla osoby początkującej lub szukającej dobrego stosunku jakości do ceny istotne jest wybranie sprawdzonej marki. Znani producenci gitar akustycznych to m.in. Yamaha, Fender, Epiphone, Ibanez, Cort, Taylor, Martin, Gibson, Takamine, czy Seagull – każdy z nich oferuje nieco inny profil instrumentów.

W segmencie gitar dla początkujących i średnio zaawansowanych dominują marki japońskie i amerykańskie, które potrafią zapewnić dobrą jakość przy zachowaniu przystępnej ceny. Przykładowo Yamaha słynie z niezawodnych gitar na start – model Yamaha F310 czy jego nowsze odsłony to częsty wybór pierwszego instrumentu (ceniony za ciepłe brzmienie i porządne wykonanie). Nieco wyższy model Yamaha F370 oferuje już bardzo dobrą projekcję dźwięku, a seria FG/FGX tej marki to jedne z najlepiej ocenianych gitar do 1000–1500 zł. Fender, legenda gitar elektrycznych, produkuje także przystępne akustyki z serii CD (np. Fender CD-60) oraz FA (np. model Fender FA-125). Charakteryzują się one wygodnym gryfem i zrównoważonym brzmieniem – dobry wybór na początek. Epiphone (czyli siostrzana marka Gibsona) ma w ofercie popularny model Epiphone DR-100 – klasyczny dreadnought o pełnym brzmieniu w bardzo rozsądnej cenie, a także nowe modele jak Epiphone Starling, skierowane specjalnie do początkujących (z ciekawym wzornictwem i przyjaznym profilem gryfu). Ibanez to kolejna uznana firma – oferuje zarówno budżetowe zestawy startowe (np. pakiet Ibanez V50 z gitarą i akcesoriami), jak i średniej klasy akustyki słynące z wygodnej gry (serie Artwood – oznaczane jako AW – często mają lity top i dobre wykończenie). Cort natomiast jest jednym z największych producentów gitar na świecie – wiele modeli innych marek powstaje w jego fabrykach. Własne gitary Cort, jak np. seria Earth czy AD/AF, to instrumenty cenione za bardzo dobry stosunek jakości do ceny; często w cenie około 700–1000 zł oferują już lite świerkowe topy i porządne brzmienie, co czyni je częstym rekomendowanym wyborem w rankingach gitar “do 1000 zł”.

Jeśli chodzi o marki premium i wyższy przedział cenowy – tutaj królują legendarni producenci z USA i Kanady. Martin to firma, która praktycznie wymyśliła dreadnoughty – ich model Martin D-28 to ikona, na której wzoruje się wiele innych gitar. Martin produkuje instrumenty o charakterystycznym, głębokim i bogatym brzmieniu, szczególnie w średnicy i basie; nawet ich tańsze serie (np. Road Series czy modele Martin DX) cieszą się uznaniem za brzmienie “z charakterem”. Taylor to z kolei producent słynący z nowoczesnego podejścia – gitary Taylor (np. modele z serii 100 lub 200, jak Taylor 114 czy 214) mają bardzo klarowne, zrównoważone brzmienie, świetnie sprawdzają się przy nagłaśnianiu i w studio. Wiele Taylorów ma kształt Grand Auditorium z cutawayem i cieszy się opinią jednych z najwygodniejszych gitar akustycznych. Gibson – choć kojarzony głównie z elektrycznymi Les Paulami – ma w swoim dorobku jedne z najsłynniejszych gitar akustycznych: Gibson J-45 (zwany często “wołem roboczym” za swoją uniwersalność i głębokie brzmienie) czy Gibson Hummingbird (piękny, dekorowany pickguard, ciepłe brzmienie, używany przez wielu legendarnych songwriterów). To instrumenty z wyższej półki cenowej, ale oferujące profesjonalny dźwięk. Z marek północnoamerykańskich warto wspomnieć także Seagull – kanadyjskiego producenta, którego gitary (np. Seagull S6) słyną z doskonałej jakości wykonania, użycia lokalnych gatunków drewna i bardzo przyjemnego, zrównoważonego brzmienia. Seagull oferuje świetny kompromis między masową produkcją a instrumentem lutniczym – wiele ich modeli to znakomite gitary średniej klasy. Takamine z Japonii zyskało renomę szczególnie w dziedzinie gitar elektroakustycznych – model Takamine GD czy seria GN (np. GN51) są chętnie wybierane przez występujących muzyków ze względu na solidne wbudowane preampy i niezawodność na scenie, a brzmieniowo Takamine łączą ciepło mahoniu z przebijającą się prezencją. Inne cenione marki to m.in. Guild (amerykańskie gitary o bogatej historii, słynne jumbo z serii Westerly), Guild/Fender. Na rynku są też firmy specjalizujące się w gitarach akustycznych dla profesjonalistów lub kolekcjonerów – jak Collings, Lowden, Larrivée, czy Lakewood – ale ich instrumenty to już bardzo wysoka półka zarówno jakościowa, jak i cenowa.

Przy tak bogatej ofercie może zakręcić się w głowie, jednak nie trzeba znać każdego modelu. Ważne, byś wybierając gitarę kierował się renomą marki i własnymi odczuciami. Dobra marka daje większą szansę, że instrument będzie brzmiał dobrze i nie sprawi problemów technicznych. Mimo to nawet wśród tańszych modeli znanych producentów trafiają się czasem gorsze egzemplarze, a mniej znana firma może pozytywnie zaskoczyć – dlatego jeśli to możliwe, testuj gitarę osobiście lub czytaj opinie innych muzyków. Pamiętaj, że "najlepsza gitara" obiektywnie nie istnieje – istnieje gitara najlepsza dla Ciebie, dopasowana do Twoich potrzeb, budżetu i gustu.

Podsumowanie

Gitara akustyczna to instrument, który od dekad cieszy się niesłabnącą popularnością – i nic w tym dziwnego. Jest stosunkowo prosty w obsłudze (wystarczy wziąć do ręki i grać, bez dodatkowego osprzętu), a jednocześnie na tyle wszechstronny, że pozwala wyrazić siebie w niezliczonych gatunkach muzycznych. Dobrze dobrana gitara może stać się Twoim towarzyszem na lata, dostarczając radości z każdego zagranego akordu czy melodii. Mamy nadzieję, że ten poradnik pomógł Ci zrozumieć, na co zwrócić uwagę przy wyborze gitary akustycznej i jak o nią dbać. Teraz pozostaje najprzyjemniejsze – wybrać instrument, który skradnie Twoje serce, zaopatrzyć się w kilka akcesoriów i… zacząć grać! Powodzenia w muzycznej przygodzie z gitarą akustyczną. Niech każdy dźwięk brzmi czysto, a gra sprawia Ci jak najwięcej satysfakcji. Gitara akustyczna czeka, by opowiedzieć Twoją własną muzyczną historię – sięgnij po nią i daj się ponieść dźwiękom.