Fortepiany akustyczne

Czym jest fortepian akustyczny?

Fortepian akustyczny to klasyczny instrument klawiszowy, w którym dźwięk powstaje w sposób mechaniczny – poprzez uderzenie młoteczków w struny rozpięte na metalowej ramie. W przeciwieństwie do instrumentów elektronicznych, fortepian akustyczny nie wymaga żadnego nagłośnienia ani prądu, aby wydobyć dźwięk. Źródłem brzmienia jest naturalna wibracja strun przenoszona na dużą płytę rezonansową z drewna, co nadaje dźwiękom bogactwo i głębię. Fortepian akustyczny bywa nazywany królem instrumentów – ze względu na swoją rangę w muzyce klasycznej, szeroką skalę (zazwyczaj 88 klawiszy obejmujących ponad siedem oktaw) oraz ogromne możliwości dynamiczne i wyrazowe. Grając na takim instrumencie, pianista może wydobyć zarówno najsubtelniejsze pianissimo, jak i potężne, dźwięczne forte, wszystko kontrolując siłą i artykulacją swojego dotyku. Ta organiczna więź między wykonawcą a instrumentem jest jednym z głównych powodów, dla których pianiści cenią tradycyjne fortepiany akustyczne.

Fortepian akustyczny ma wielowiekową historię i prestiż. Jego wynalezienie przypisuje się Bartolomeo Cristoforiemu na początku XVIII wieku – wtedy to narodziła się idea instrumentu klawiszowego, który pozwala grać zarówno cicho (piano), jak i głośno (forte), stąd pierwotna włoska nazwa pianoforte. Od tamtej pory fortepiany i pianina akustyczne stały się centralnym elementem muzyki poważnej, jazzowej oraz rozrywkowej. Współcześnie, mimo istnienia pianin cyfrowych i syntezatorów, tradycyjne fortepiany nadal cieszą się ogromnym uznaniem wśród muzyków i melomanów. Docenia się je za naturalne brzmienie, niepowtarzalny rezonans i elegancki wygląd, który czyni z instrumentu także ozdobę wnętrza. Wielu miłośników muzyki uważa, że żaden instrument cyfrowy nie jest w stanie w pełni zastąpić fortepianu akustycznego pod względem odczuć z gry i bogactwa dźwięku.

Rodzaje fortepianów akustycznych: pianino a fortepian skrzydłowy

Mówiąc o fortepianach akustycznych, warto rozróżnić dwa podstawowe typy instrumentów: pianino pionowe (tzw. pianino) oraz fortepian skrzydłowy (często po prostu nazywany fortepianem). Choć potocznie oba te instrumenty nazywa się pianinem lub fortepianem, istnieją między nimi istotne różnice konstrukcyjne, brzmieniowe i praktyczne.

Pianino akustyczne (pionowe) – to instrument o pionowej konstrukcji strun i mechanizmu. Struny rozpięte są pionowo w obudowie, a młoteczki uderzają w nie od frontu, działając pionowo. Dzięki takiemu układowi pianino pionowe zajmuje znacznie mniej miejsca niż fortepian skrzydłowy – można je dosunąć do ściany. Typowe pianino ma wysokość ok. 110–130 cm, szerokość ok. 150 cm i głębokość około 50–60 cm. Jest to wybór bardzo popularny do domów i mieszkań właśnie z uwagi na kompaktowe rozmiary. Dobre pianino domowe oferuje pełne 88 klawiszy i potrafi brzmieć bogato, choć z uwagi na mniejszą płytę rezonansową i krótsze struny jego brzmienie jest nieco mniej potężne i ma nieco węższą paletę dynamiczną niż duży fortepian. Pianino pionowe doskonale sprawdza się do codziennej nauki i ćwiczeń, a także kameralnego muzykowania w domowych warunkach. Zaletą jest też często nieco niższa cena w porównaniu do fortepianów skrzydłowych. Pianina są chętnie wybierane przez początkujących pianistów oraz średniozaawansowanych muzyków, a także do szkół muzycznych (przynajmniej na niższych stopniach edukacji), gdzie liczy się oszczędność miejsca i budżetu.

Fortepian skrzydłowy (poziomy) – to instrument o charakterystycznej skrzydlatej obudowie, w której struny ułożone są poziomo, a mechanizm młoteczkowy działa od dołu do góry (młoteczki uderzają w struny od spodu). Fortepiany skrzydłowe występują w różnych rozmiarach: od tzw. fortepianów gabinetowych (baby grand) o długości ok. 150–170 cm, poprzez fortepiany salonowe długości 180–220 cm, aż po fortepiany koncertowe (największe, np. 270–280 cm długości, jak słynny Steinway Model D). Im większy fortepian, tym dłuższe struny basowe i większa płyta rezonansowa, co przekłada się na potężniejsze brzmienie, szczególnie w rejestrze niskim, oraz bogatszy rezonans. Fortepian skrzydłowy zajmuje znaczącą powierzchnię podłogi i wymaga przestronnego pomieszczenia – nawet najmniejsze modele potrzebują kilku metrów kwadratowych wolnej przestrzeni, pamiętając o konieczności wygodnego dostępu i miejsca na ławę dla pianisty. Taki instrument najlepiej prezentuje się ustawiony z dala od ściany (np. tyłem do ściany lub w centralnym punkcie salonu), z otwartą pokrywą ukazującą mechanizm i struny. Fortepian zapewnia najwyższą jakość gry i brzmienia: dzięki poziomemu układowi strun dźwięk rozchodzi się bardzo naturalnie w pudle rezonansowym, a mechanika jest bardziej responsywna niż w pianinie – młoteczki pod wpływem grawitacji szybciej wracają do pozycji spoczynkowej, co ułatwia granie szybkich pasaży i pozwala na bardziej precyzyjną kontrolę dynamiki. Fortepiany skrzydłowe to instrumenty dla wymagających pianistów, często używane przez profesjonalistów i koncertujących muzyków. W warunkach domowych stanowią luksusowy element wyposażenia – wybierają je osoby dysponujące większą przestrzenią, pragnące najwyższej klasy brzmienia i prestiżu posiadania prawdziwego fortepianu.

Podstawowe różnice między pianinem a fortepianem skrzydłowym podsumowując: Pianino pionowe jest bardziej kompaktowe i praktyczne w domu, łatwiejsze do ustawienia w niewielkim pokoju czy mieszkaniu. Fortepian skrzydłowy z kolei oferuje pełnię brzmienia i lepszą mechanikę, jednak wymaga dużej przestrzeni i jest trudniejszy w transporcie (to często instrument ważący kilkaset kilogramów). Warto ocenić swoje warunki lokalowe i potrzeby muzyczne: do zwykłych domowych zastosowań pianino zazwyczaj w zupełności wystarczy, natomiast jeżeli ktoś poważnie myśli o grze koncertowej, zaawansowanej technice fortepianowej czy po prostu chce doświadczyć najwyższej jakości dźwięku – wtedy fortepian skrzydłowy jest spełnieniem marzeń.

Budowa i brzmienie fortepianu akustycznego

Fortepian akustyczny składa się z tysięcy części, które razem tworzą dość skomplikowany mechanizm, jednak zasada działania jest zrozumiała. Głównymi elementami konstrukcji są: rama z odlewu żeliwnego, na której napięte są stalowe struny, rezonansowa płyta drewniana (umieszczona pod strunami), mechanizm młoteczkowy z klawiszami oraz obudowa (korpus) instrumentu, która pełni funkcje estetyczne i akustyczne. Kiedy naciskamy klawisz, uruchamiamy dźwignię mechanizmu: drewniany młoteczek pokryty filcem błyskawicznie unosi się i uderza w odpowiednią strunę (lub zestaw strun unisonowych dla danego dźwięku). Zaraz po uderzeniu w strunę młoteczek natychmiast się od niej odbija i wraca do stanu spoczynku, pozostawiając strunę w wibracji. Struna drgając pobudza całą płytę rezonansową – dużą, wykonaną ze świerku płytę, która działa jak membrana wzmacniająca dźwięk. To właśnie płyta rezonansowa nadaje fortepianowi jego głębokie, bogate brzmienie. Można powiedzieć, że jest ona sercem instrumentu, przemieniając drobną wibrację struny w pełny, niosący się ton, który wypełnia pomieszczenie.

W fortepianie akustycznym występują także tłumiki (dampery), które odpowiadają za wyciszenie strun w momencie, gdy nie naciskamy żadnego klawisza. Standardowo, gdy klawisze są zwolnione, filcowe tłumiki opierają się o struny, zapobiegając ich swobodnemu drganiu. Dzięki temu dźwięk każdej nuty cichnie, gdy tylko puścimy klawisz. Wyjątkiem są struny najniższych dźwięków w fortepianach koncertowych, gdzie czasem tłumików nie ma – ich długi, swobodny rezonans jest częścią uroku brzmienia basu fortepianu.

Pedaly fortepianu to kolejny ważny element wpływający na brzmienie i artykulację. Większość pianin akustycznych ma dwa lub trzy pedały, fortepiany skrzydłowe najczęściej trzy. Najważniejszy jest pedał prawy (sustain), zwany też forte lub pedałem głośności – po jego naciśnięciu wszystkie tłumiki unoszą się ze strun i pozostają uniesione nawet po puszczeniu klawiszy. Umożliwia to swobodne wybrzmiewanie zagranych dźwięków, tworzenie długich, łączonych fraz i bogatych harmonii poprzez nakładanie się tonów. Drugi w kolejności jest zazwyczaj pedał lewy (una corda), w pianinach zwany również miękkim. W pianinie jego wciśnięcie powoduje przytłumienie dźwięku (młoteczki uderzają z mniejszą siłą lub niektóre pianina przesuwają mechanizm, by młoteczki trafiały w mniejszą część struny). W fortepianie skrzydłowym pedał una corda fizycznie przesuwa cały mechanizm klawiatury i młoteczków nieco w bok, przez co młoteczki uderzają w struny nie trzema, a dwoma częściami powierzchni (stąd nazwa una corda, choć w nowoczesnych fortepianach trójstrunowych faktycznie zawsze trafiają minimum w dwie struny) – efektem jest delikatniejszy, bardziej miękki dźwięk. Trzeci pedał, występujący często w pianinach jako tzw. moderator (pedał środkowy, w pianinie z reguły uruchamiający listwę filcową pomiędzy młoteczki a struny, co znacznie wycisza dźwięk – przydatne do ćwiczeń w ciszy nocnej) lub w fortepianach jako pedał sostenuto (utrzymujący tylko te tłumiki w górze, dla których klawisze były wciśnięte w momencie jego użycia – pozwala to na przedłużenie wybrzmiewania wybranych dźwięków, jednocześnie grając kolejne nuty już z normalnym tłumieniem). Umiejętne korzystanie z pedałów stanowi istotną część techniki gry na fortepianie akustycznym, umożliwiając różnicowanie barwy i wyrazu.

Dzięki swojej budowie fortepian akustyczny oferuje niezwykle bogate spektrum brzmieniowe. Każdy dźwięk jest złożony z wielu składowych harmonicznych, a drewniana płyta rezonansowa dodaje ciepły, naturalny rezonans. W dużym stopniu charakter brzmienia zależy od jakości materiałów i wykonania instrumentu – dlatego renomowane marki fortepianów przykładają ogromną wagę do doboru najlepszego drewna rezonansowego (najczęściej świerk górski o gęstych słojach), precyzyjnego wykonania mechaniki z użyciem trwałych komponentów (dobre jakościowo pianina tradycyjnie korzystają z drewnianych elementów mechanizmu i filców wysokiej klasy) oraz precyzyjnej regulacji. Efektem jest instrument, który potrafi brzmieć zjawiskowo: od perlistego, jasno brzmiącego pianissimo po potężne, jasno ciemne forte w basie, od ciepłych środkowych rejestrów po błyszczący sopran. Każdy akustyczny fortepian ma unikalny charakter brzmienia – nawet dwa nowe instrumenty tego samego modelu mogą minimalnie się różnić, co jest częścią uroku instrumentów akustycznych jako dzieł rzemiosła.

Fortepian akustyczny a pianino cyfrowe – porównanie

W dobie nowoczesnych technologii wiele osób zadaje sobie pytanie: fortepian akustyczny czy pianino cyfrowe? Oba rozwiązania mają swoje zalety i wady, dlatego wybór zależy od potrzeb, warunków oraz oczekiwań użytkownika. Poniżej przedstawiamy główne różnice między instrumentem akustycznym a cyfrowym, co pozwoli zrozumieć, dlaczego mimo postępu technologii tradycyjne fortepiany wciąż są niezastąpione w pewnych aspektach.

Brzmienie i ekspresja: Fortepian akustyczny generuje dźwięk w sposób naturalny, dzięki czemu brzmienie jest pełne alikwotów (tonów składowych) i bogate w niuanse. Każdy nacisk klawisza może dać nieco inny odcień dźwięku – inaczej zabrzmi delikatne muskanie klawisza, inaczej energiczne uderzenie. Pianino cyfrowe natomiast odtwarza próbki nagrane z prawdziwych fortepianów lub modeluje dźwięk elektronicznie. Najlepsze cyfrowe instrumenty potrafią wiernie naśladować barwę fortepianu i reagować na dynamikę gry, ale wciąż do pewnego stopnia. Akustyczny fortepian oferuje bardziej organiczną reakcję – dźwięk powstaje tu i teraz, w przestrzeni, i jest unikatowy dla każdej chwili. Pianino cyfrowe zawsze będzie brzmieć przez głośniki lub słuchawki, co choć praktyczne, nie oddaje w pełni przestrzenności i „oddechu” akustycznego dźwięku. Ponadto akustyczny fortepian ma praktycznie nieskończoną polifonię (wszystkie dźwięki strun mogą wybrzmiewać jednocześnie), podczas gdy instrumenty cyfrowe mają określone limity polifonii (choć nowoczesne modele często na tyle wysokie, że rzadko odczuwalne w normalnej grze).

Zalety gry na fortepianie akustycznym

Wybór fortepianu akustycznego niesie ze sobą wiele korzyści, które docenia się zwłaszcza w dłuższej perspektywie muzykowania. Oto najważniejsze zalety tradycyjnego instrumentu akustycznego:

• Bogate, naturalne brzmienie: Żaden głośnik czy próbka dźwiękowa nie zastąpi w pełni żywego brzmienia strun i rezonującego drewna. Fortepian akustyczny emituje dźwięk we wszystkich kierunkach, wypełniając pomieszczenie prawdziwą falą akustyczną. Odbieramy ten dźwięk nie tylko uszami, ale wręcz całym ciałem – czujemy wibracje instrumentu. To daje ogromną satysfakcję z gry i słuchania. Muzyka nabiera autentyczności i głębi, a subtelne różnice artykulacyjne przekładają się na zauważalne zmiany barwy, co rozwija muzykalność i wrażliwość pianisty.
• Precyzja i ekspresja: Dobra mechanika fortepianu akustycznego pozwala na wyjątkowo precyzyjną kontrolę nad dźwiękiem. Pianista może kształtować każde legato, staccato, każdy akcent dokładnie według swojego zamysłu. Dynamika gry jest praktycznie nieograniczona – od najcichszych szeptów po potężne akordy – i dostępna natychmiast, bez zauważalnego opóźnienia czy ograniczeń elektroniki. Taka swoboda ekspresji jest szczególnie istotna w wykonawstwie muzyki klasycznej oraz jazzowej, gdzie emocje i indywidualna interpretacja mają wielkie znaczenie. Fortepian reaguje na najdrobniejszy niuans dotyku, dzięki czemu artysta może w pełni wyrazić siebie.
• Tradycja i edukacja: Gra na fortepianie akustycznym to kontynuacja wielowiekowej tradycji. Większość kompozytorów – od Bacha i Mozarta, przez Chopina, po Rachmaninowa i Debussy’ego – tworzyła z myślą o instrumentach akustycznych. Ćwicząc na takim instrumencie, obcujemy z oryginalnym brzmieniem, jakie słyszeli ci kompozytorzy. W szkołach muzycznych i na akademiach standardem jest nauka gry właśnie na pianinie lub fortepianie akustycznym, ponieważ uważa się, że tylko na takim instrumencie uczeń w pełni rozwinie prawidłową technikę, słuch i artykulację. Fortepian uczy także pokory i dbałości o instrument – młody muzyk musi pamiętać o strojeniach, odpowiednim traktowaniu klawiatury, co wyrabia dobre nawyki. Poza tym fortepian akustyczny zwykle stoi w domu nierozłączny i gotowy – nie kusi tyloma gadżetami co komputer czy instrument elektroniczny, więc sprzyja skupieniu się wyłącznie na grze.
• Wartość i trwałość: Dobrze zbudowany fortepian akustyczny to instrument na długie lata. Przy odpowiedniej pielęgnacji potrafi służyć kilku pokoleniom. Wiele rodzin przekazuje pianino z pokolenia na pokolenie jako cenną pamiątkę. Renomowane marki stosują wysokogatunkowe materiały i rygorystyczne standardy produkcji, dzięki czemu instrumenty te są trwałe i odporne na upływ czasu. Fortepian nie starzeje się technologicznie – instrument z lat 60. czy 80., jeżeli jest zadbany, nadal spełnia swoją funkcję doskonale, podczas gdy sprzęt elektroniczny z tamtych lat dawno stał się przestarzały. Co więcej, dobre fortepiany wolniej tracą na wartości rynkowej. Markowe instrumenty akustyczne trzymają cenę, a niektóre wręcz zyskują status instrumentów kolekcjonerskich. Zatem zakup fortepianu można traktować nie tylko jako wydatek, ale i lokatę kapitału – instrument w domu to inwestycja zarówno w wartość materialną, jak i w rozwój kulturalny rodziny.
• Estetyka i inspiracja: Posiadanie fortepianu w domu często staje się inspiracją do częstszego obcowania z muzyką. Instrument sam w sobie zachęca, by do niego podejść i zagrać kilka dźwięków. Dla dzieci dorastających w otoczeniu pianina gra staje się czymś naturalnym i dostępnym na wyciągnięcie ręki. Ponadto fortepian akustyczny jest pięknym elementem wystroju – dodaje wnętrzu elegancji. Czarne pianino o lśniącej powierzchni w salonie czy białe w nowoczesnej aranżacji przyciąga wzrok gości i świadczy o zamiłowaniu domowników do muzyki. Dźwięk żywego fortepianu podczas rodzinnych świąt, wspólnego kolędowania czy domowych koncertów tworzy niezapomnianą atmosferę, której nie zastąpi nawet najlepsze nagranie z odtwarzacza.

Oczywiście gra na fortepianie akustycznym wiąże się też z pewnymi wyzwaniami (jak konieczność dbania o instrument, regularne strojenie, duża głośność), jednak dla większości pasjonatów zalety zdecydowanie przeważają. Nic nie dostarczy takiej satysfakcji jak własnoręczne wydobycie pięknego dźwięku z prawdziwego instrumentu akustycznego.

Jak wybrać fortepian akustyczny do domu?

Zakup fortepianu akustycznego – czy to pianina pionowego, czy fortepianu skrzydłowego – to poważna decyzja. Instrumenty te nie należą do tanich, a dodatkowo są duże i mają wpływ na otoczenie domowe. Warto zatem dobrze przemyśleć swój wybór, aby instrument służył nam przez lata i spełniał nasze oczekiwania. Oto kluczowe kryteria i pytania, na które trzeba sobie odpowiedzieć, wybierając fortepian akustyczny:

1. Przeznaczenie i poziom muzyka: Zastanów się, kto będzie głównie korzystał z instrumentu i w jakim celu. Inne potrzeby ma początkujący uczeń, inne zaawansowany pianista przygotowujący się do koncertów, a jeszcze inne osoba, która chce grać okazjonalnie dla własnej przyjemności. Dla początkujących często poleca się dobre pianino akustyczne – solidne, ale niekoniecznie z najwyższej półki (ważne, by miało stabilny strój i przyzwoitą mechanikę, która nie będzie ograniczać nauki). Zaawansowany muzyk może już poszukiwać instrumentu o określonym charakterze brzmienia, bardzo precyzyjnej mechanice, być może fortepianu skrzydłowego, jeśli ma taką możliwość. Warto też pomyśleć, czy instrument będzie służył do codziennych ćwiczeń, domowych występów, czy może planujemy na nim także naukę z nauczycielem lub zajęcia kameralne. Dla dziecka rozpoczynającego naukę dobrze jest zapewnić instrument, który nie będzie utrudniał postępów – czyli pianino o pełnej klawiaturze, dobrze trzymające strój, z równym, nie za ciężkim ani za lekkim mechanizmem. Taki instrument pozwoli od początku rozwijać prawidłową technikę i słuch. Często podkreśla się, że lepiej kupić najlepszy na jaki nas stać instrument akustyczny dla początkującego, bo kiepskiej jakości pianino może zniechęcić do nauki (z powodu brzydkiego dźwięku czy niewygodnej klawiatury). Z drugiej strony, nie ma sensu od razu inwestować fortuny, jeśli nie jesteśmy pewni, czy pasja będzie kontynuowana – dlatego dla początkujących dostępne są np. programy wynajmu pianina lub systemy ratalne, by móc zacząć od przyzwoitego instrumentu bez ogromnego jednorazowego wydatku.

2. Miejsce i warunki lokalowe: Ustal, gdzie instrument ma stać i ile przestrzeni możesz na niego przeznaczyć. Jeśli mieszkasz w bloku lub masz małe mieszkanie, raczej najlepszym wyborem będzie pianino pionowe – zajmuje mniej miejsca i łatwiej je wkomponować w pokój (najlepiej ustawić przy wewnętrznej ścianie, nie przy kaloryferze ani oknie, by unikać zmian temperatury i wilgoci). Standardowe pianino ma ok. 150 cm szerokości – warto zmierzyć ścianę, przy której ma stanąć, i pamiętać, że dobrze zostawić parę centymetrów luzu od ściany dla cyrkulacji powietrza za instrumentem. Ważna jest także wysokość pianina – wyższe modele (120–130 cm) z reguły mają dłuższe struny i większą płytę, więc lepsze brzmienie basu, ale wyglądają masywniej. Niższe pianina (108–115 cm) są bardziej kompaktowe wizualnie, ale ich brzmienie może być nieco mniej pełne. Z kolei fortepian skrzydłowy wymaga znacznie więcej miejsca. Nawet mały baby grand długości ~150 cm będzie potrzebował co najmniej ok. 3 na 2 metry powierzchni, by stanął bezpiecznie z odsuniętą ławą i możliwością obejścia go. Duży fortepian 2,7 m to instrument do przestronnego salonu, sali koncertowej lub domu zaprojektowanego z myślą o takim instrumencie. Pamiętajmy też o wadze – pianino waży około 200–300 kg, fortepian skrzydłowy od 300 do nawet 600 kg. Trzeba upewnić się, że podłoga (np. w starym drewnianym budownictwie) wytrzyma takie obciążenie punktowe, i zabezpieczyć podłogę odpowiednimi podkładkami pod kółka (tzw. ślizgi lub podstawki pod rolki), zwłaszcza przy ciężkim fortepianie na delikatnym parkiecie. Zabezpieczy to też podłogę przed zarysowaniem i może nieco wygłuszyć przenoszenie drgań na strop.

3. Akustyka i głośność: Przemyśl, czy warunki domowe pozwalają na swobodne granie akustyczne. Fortepian akustyczny potrafi być głośny, szczególnie w niewytłumionym pomieszczeniu. Dźwięk będzie odbijał się od podłóg, ścian, szyb. W mniejszym pokoju może to powodować aż nadmierną głośność odczuwalną dla grającego i domowników. Dlatego warto rozważyć kilka kwestii: po pierwsze, wybór instrumentu o odpowiedniej mocy brzmienia do pomieszczenia (np. w małym pokoju duży koncertowy fortepian się „zdusi”, a jednocześnie może być przytłaczający dźwiękowo; lepsze będzie mniejsze pianino lub mały fortepian). Po drugie, akustyczne adaptacje – dywan na podłodze, zasłony, meble tapicerowane pomogą pochłonąć część dźwięku i zredukować pogłos, co może poprawić komfort grania. Jeśli mieszkasz w bloku, warto pomyśleć o sąsiadach: ustawić pianino przy ścianie wewnętrznej (oddzielającej pokoje wewnątrz mieszkania, nie przy ścianie dzielącej z sąsiadem), pod instrument można podłożyć specjalną matę wygłuszającą, a do ćwiczeń skal czy technicznych rzeczy wrażliwych na powtarzalność dźwięku używać choćby pedału ćwiczeniowego (moderatora) o ile pianino go ma. Dobrą opcją jest też system silent, jak wspomniano wcześniej – pianino z taką funkcją pozwoli grać bezgłośnie na słuchawki w razie potrzeby. Jeśli wiemy, że często będziemy ćwiczyć nocami albo mamy bardzo wrażliwych sąsiadów, warto rozważyć model z silent lub… jednak instrument cyfrowy. Przy normalnym dziennym użytkowaniu w typowym budynku mieszkalnym da się jednak z fortepianem akustycznym funkcjonować – wystarczy zachować zdrowy rozsądek co do pory głośnego grania (unikać grania wcześnie rano i bardzo późnym wieczorem) oraz ewentualnie uprzedzić sąsiadów. Często otwarta komunikacja i np. okazjonalne zaproszenie ich do posłuchania może zbudować sympatię zamiast konfliktu.

Popularne marki i modele fortepianów akustycznych

Rynek fortepianów akustycznych jest dość zróżnicowany – od wielkich, legendarnych marek o kilkusetletniej tradycji, po nowe marki oferujące tańsze instrumenty dla początkujących. Poniżej przedstawiamy najważniejszych producentów fortepianów i pianin akustycznych oraz ich charakterystyczne cechy. Znajomość marek pomoże zorientować się, czego można oczekiwać po danym instrumencie i w jakiej półce cenowej się poruszasz.

Yamaha (Japonia): Yamaha to jeden z największych i najbardziej znanych producentów pianin i fortepianów na świecie. Słynie z bardzo szerokiej oferty – od pianin dla początkujących (np. seria b – modele kompaktowe Yamaha b1, b2, b3, cenowo przystępne, idealne do użytku domowego), poprzez popularną serię U (np. Yamaha U1, U3 – legendarne pianina pionowe, często spotykane w szkołach muzycznych ze względu na trwałość i dobre brzmienie), aż po profesjonalne fortepiany skrzydłowe serii CX i CFX (koncertowy model CFX rywalizuje ze Steinwayem o miano króla estrady). Yamaha jest ceniona za niezawodność i precyzję wykonania – instrumenty tej marki stroją się stabilnie, mechanizmy działają płynnie przez wiele lat. Brzmienie Yamaha bywa określane jako jasne, przejrzyste, z dobrą projekcją dźwięku (co cenią pianiści jazzowi i ci grający z zespołami). W ofercie są także modele z wyższej półki, np. ręcznie wykańczane fortepiany serii SX, SU, które zadowolą profesjonalistów o najwyższych wymaganiach. Yamaha produkuje swoje instrumenty głównie w Japonii, ale tańsze serie (jak wspomniana b) powstają w fabrykach w Indonezji – nadal pod ścisłą kontrolą jakości. Warto wspomnieć, że Yamaha oferuje również pianina silent (ma w tym duże doświadczenie) oraz pianina hybrydowe (seria AvantGrand). Podsumowując: jeśli szukasz sprawdzonego instrumentu o dobrym stosunku jakości do ceny, Yamaha jest bezpiecznym wyborem. Popularne modele warte uwagi to np.: pianino Yamaha U1 (121 cm wysokości, klasyk dla uczniów i średnio zaawansowanych), Yamaha U3 (131 cm, mocniejszy dźwięk, do większych pomieszczeń), czy z fortepianów Yamaha C3X (ok. 186 cm długości, świetny fortepian do dużego salonu lub małej sali koncertowej) oraz większy C7X (227 cm, często używany w studiach nagrań).

Kawai (Japonia): Kawai to kolejna japońska firma z długą tradycją (zał. 1927), specjalizująca się tylko w pianinach akustycznych, cyfrowych i fortepianach. Instrumenty Kawai konkurują bezpośrednio z Yamahą i mają podobnie dobrą opinię w świecie muzycznym. Brzmienie Kawai bywa określane jako nieco cieplejsze, romantyczne, o łagodniejszym ataku, co podoba się np. pianistom klasycznym lubiącym bardziej europejskie brzmienie. Kawai słynie też z innowacji w mechanice – jako jedna z pierwszych firm zaczęła stosować materiały kompozytowe (ABS karbon) w elementach mechanizmu, co zwiększa odporność na wilgoć i odkształcenia, przy zachowaniu lekkości. Sztandarowe pianina Kawai to seria K (np. Kawai K-200, K-300 – bardzo popularne modele do domu i szkoły; wyższe K-500, K-600 dla bardziej wymagających). Kawai produkuje również fortepiany skrzydłowe serii GL (modele od małego GL-10 po większe GL-50) oraz GX (instrumenty premium, np. Kawai GX-2 ~180 cm lub większy GX-6 ~214 cm, cenione przez zawodowych pianistów). Perłą w ofercie są fortepiany Shigeru Kawai – to ręcznie budowane instrumenty z topowej półki, przeznaczone na rynek koncertowy i kolekcjonerski, o wyjątkowej jakości brzmienia i wykończenia (serie SK, np. SK-5, SK-7). Kawai, podobnie jak Yamaha, oferuje modele AnyTime (ATX) – czyli pianina akustyczne z funkcją silent. Jeśli szukasz pianina do domu o bardzo dobrej mechanice i pięknym dźwięku, Kawai jest równie polecanym wyborem co Yamaha. Decyzja między nimi często sprowadza się do indywidualnych preferencji brzmieniowych – warto zagrać na instrumentach obu marek i sprawdzić, które brzmienie trafia bardziej w Twój gust.

Steinway & Sons (USA/Niemcy): Nazwa Steinway jest ikoną w świecie fortepianów. Ta założona w 1853 roku w Nowym Jorku firma (przez niemieckiego emigranta Henry’ego Steinwaya) uchodzi za producenta najlepszych fortepianów koncertowych na świecie. Wiele filharmonii i sal koncertowych posiada Steinwaya D-274 jako swój główny instrument koncertowy. Steinway & Sons produkuje głównie fortepiany skrzydłowe – od modelu S (147 cm) po wspomniany koncertowy D (274 cm). Mają także w ofercie kilka modeli pianin pionowych (seria K i V, produkowane w Hamburgu), jednak to fortepiany są główną dumą firmy. Brzmienie Steinwaya jest określane jako bogate, głębokie i szlachetne, z mocnym, długim wybrzmiewaniem. Mechanika jest wzorem dla innych – Steinway opatentował wiele rozwiązań, które stały się standardem (np. krzyżowe rozmieszczenie strun). Cena instrumentów Steinway jest bardzo wysoka, co czyni je raczej wyborem instytucji lub zawodowych muzyków z dużym budżetem. Jednak firma oferuje też linie bardziej przystępne cenowo: marki Boston oraz Essex – zaprojektowane przez Steinwaya, ale produkowane w Azji (przez Kawai, na zlecenie Steinwaya). Boston i Essex celują w segment średni – mają dać „część” jakości Steinwaya za ułamek ceny. Dla wymagających amatorów lub szkół muzycznych to ciekawa opcja. Natomiast posiadanie prawdziwego Steinwaya z fabryki w Hamburgu lub Nowym Jorku to już symbol statusu i obiekt marzeń pianistów. Jeśli budżet nie gra roli, a zależy nam na instrumencie z najwyższej światowej półki – Steinway & Sons jest naturalnym kandydatem.

C. Bechstein (Niemcy): Carl Bechstein był słynnym budowniczym fortepianów w XIX-wiecznych Niemczech. Jego instrumenty zdobyły uznanie takich kompozytorów jak Liszt czy Czajkowski. Dziś firma C. Bechstein kontynuuje tę tradycję, produkując luksusowe fortepiany i pianina cenione za klarowne, „śpiewne” brzmienie i świetne wykonanie. Bechstein ma kilka linii produktowych: topowe instrumenty sygnowane C. Bechstein (budowane w Niemczech, z najlepszych materiałów), oraz linie W.Hoffmann i Zimmermann – które to są markami należącymi do Bechsteina, produkowanymi częściowo w Czechach i innych krajach UE, aby obniżyć koszty. W.Hoffmann oferuje pianina i małe fortepiany o bardzo dobrym stosunku jakości do ceny – często są one wybierane przez szkoły muzyczne i ambitnych amatorów, którzy szukają europejskiego brzmienia w umiarkowanej cenie. Zimmermann z kolei to najbardziej przystępna linia Bechsteina, celująca w segment uczniowski (te instrumenty kiedyś były produkowane w Niemczech, obecnie marka została reaktywowana jako tańsza opcja Bechsteina). Charakter brzmienia Bechsteinów bywa określany jako ciepły, z piękną barwą średnicy i selektywnością dźwięku – idealny do muzyki klasycznej, zwłaszcza romantycznej i impresjonistycznej. Pianina Bechstein Academy czy Concert zakochują doświadczonych pianistów wrażliwością klawiatury i bogactwem tonu. Jeśli szukasz instrumentu z „duszą” starego kontynentu, C. Bechstein to jedna z pierwszych marek do rozważenia. Popularne modele: C. Bechstein A 124 (pianino 124 cm uznawane za jedno z najlepszych w klasie), W.Hoffmann Vision V120 (dobra średnia półka pianin), czy fortepian C. Bechstein B 212 (212 cm – znakomity fortepian salonowy, często wybierany przez akademie muzyczne).

Bösendorfer (Austria): Bösendorfer to legendarna wiedeńska manufaktura fortepianów, działająca od 1828 roku. Uchodzi za jedną z najbardziej ekskluzywnych marek – instrumenty Bösendorfera budowane są ręcznie, z ogromną dbałością o tradycyjne metody. Fortepiany Bösendorfer słyną z unikalnego brzmienia: ciepłego, głębokiego, o ogromnym bogactwie alikwot. Mają też charakterystyczną cechę – niektóre modele Bösendorfera posiadają rozszerzoną klawiaturę (np. model Imperial 290 ma 97 klawiszy zamiast standardowych 88, sięgając do subkontra C, dzięki czemu struny te rezonują sympatycznie podczas gry, wzbogacając dźwięk, a można też grać najniższe nuty organowe). Bösendorfer produkuje przede wszystkim fortepiany (koncertowe, półkoncertowe, salonowe), a niewielką liczbę pianin pionowych w wyższej klasie. Ze względu na cenę i charakter, jest to marka wybierana przez konserwatoria, salonowych wirtuozów i miłośników niepowtarzalnego brzmienia. Firma od kilkunastu lat należy do Yamahy, ale zachowuje pełną autonomię produkcji w Wiedniu. Dla koneserów pianistyki Bösendorfer to coś jak Rolls-Royce w świecie fortepianów – nie każdy potrzebuje, ale każdy znawca doceni. Jeśli budujesz luksusowy dom z salą muzyczną, fortepian Bösendorfer mógłby być jego sercem.

Petrof (Czechy): Petrof to największy producent pianin akustycznych w Europie Środkowej, z siedzibą w Czechach (Hradec Králové). Istnieje od 1864 roku i ma silną pozycję na rynku. Pianina Petrof są cenione za ciepłe, romantyczne brzmienie – są często nazywane idealnymi do utworów Chopina. Firma oferuje pianina w różnych rozmiarach (od małych 118 cm po duże 136 cm) oraz fortepiany (od modeli 150 cm baby grand po koncertowe 282 cm). Petrof słynie z solidnego rzemiosła i pięknych wykończeń (często oferują różne fornirowane obudowy, nie tylko czarny połysk). Co ważne, w ofercie mają też nieco tańsze linie: Weinbach (dawna marka przejęta przez Petrof, teraz używana na pianinach ekonomicznych produkowanych w tej samej fabryce) oraz scholastyczne instrumenty dla szkół. Petrof konkuruje z Yamaha/Kawai w segmencie średnim – bywa wybierany przez osoby, które wolą europejską konstrukcję i brzmienie w podobnym budżecie. Jako ciekawostkę można dodać, że Petrof aktywnie rozwija także pianina cyfrowe i hybrydowe we współpracy z firmą Kawai (np. model Petrof Acousticare, gdzie akustyczne pianino wyposażono w czujniki i moduł cyfrowy). Jeśli kupujesz pianino do domu i chcesz wspierać europejską markę z tradycjami, Petrof będzie doskonałym kandydatem.

Schimmel (Niemcy): Schimmel to kolejny niemiecki producent, założony w 1885 roku w Brunszwiku. Pianina i fortepiany Schimmel zdobyły wiele nagród i wyróżnień, często są chwalone za nowoczesne rozwiązania połączone z klasyczną jakością. Schimmel oferuje kilka linii: Concert, Classic i Wilhelm Schimmel. Te pierwsze to topowe modele budowane w Niemczech, Classic – nieco tańsze, również niemieckie, zaś Wilhelm Schimmel to linia produkowana w Europie Wschodniej (Czechy), jako przystępniejsza cenowo, ale pod kontrolą Schimmela. Brzmienie instrumentów Schimmel jest bardzo zrównoważone, eleganckie, z dobrze zdefiniowanym dźwiękiem. W Polsce Schimmele są mniej znane niż Yamaha czy Petrof, ale na świecie mają mocną reputację, szczególnie wśród koneserów. Pianina Schimmel często wygrywają w testach porównawczych w swoich kategoriach wysokości. Dla kupującego do domu: Schimmel to gwarancja najwyższej niemieckiej jakości – jeśli znajdziesz używany egzemplarz w dobrym stanie, warto się nim zainteresować. W nowej ofercie np. pianino Schimmel C120 lub W118 (Wilhelm) to świetne instrumenty do salonu.

Inne marki warte wzmianki: Oprócz powyższych, na rynku jest wiele innych marek, które mogą się pojawić podczas poszukiwań: Seiler (historyczna marka niemiecka, obecnie część grupy Samick, produkuje instrumenty zarówno w Niemczech, jak i edycje tańsze w Indonezji – znane z bardzo przyjemnego brzmienia i elegancji), Samick (Korea – jeden z największych światowych producentów pianin ekonomicznych; poza własną marką, produkuje też dla innych, np. kiedyś dla Yamahy, Steinway Essex, itp. Pianina Samick to dobra opcja budżetowa), Boston, Essex (omówione przy Steinwayu – projekt Steinway, wykonanie Azja), August Förster (znakomita niemiecka marka z ponad 150-letnią tradycją, instrumenty klasy premium produkowane ręcznie – ciepłe, potężne brzmienie, dostępne niekiedy na rynku wtórnym), Blüthner (jeszcze jedna słynna marka z Lipska, Niemcy – fortepiany Blüthner ceniono już w XIX wieku, słyną z tzw. struny aliqout w wysokich rejestrach dodającej harmoniczne; dziś nadal produkują wysokiej klasy instrumenty), Grotrian-Steinweg (kolejna historyczna niemiecka marka, instrumenty o kapitalnej jakości, często polecane w najwyższej klasie), czy też Fazioli (Włochy – stosunkowo nowa firma, bo zał. 1981, ale zdobyła światową sławę fenomenalnymi fortepianami koncertowymi, które rywalizują ze Steinwayem i Bösendorferem w konkursach – Fazioli to jednak instrumenty wyłącznie dla elitarnych zastosowań, z cenami z kosmosu). Na przeciwległym biegunie cenowym są marki chińskie jak Pearl River, Ritmüller, Hailun – w ostatnich latach mocno poprawiły jakość i stają się poważnymi graczami na rynku pianin edukacyjnych. Często fabryki azjatyckie produkują też instrumenty rebrandowane dla lokalnych dystrybutorów.

Jak widać, wybór jest ogromny. Dlatego przemyśl, na jakiej marce Ci zależy, czy ważniejsza jest metka, czy konkretne brzmienie i cena. Czasem zamiast nowego pianina średniej marki warto rozważyć używane pianino z wyższej półki – i odwrotnie, czasem lepiej nowy instrument na gwarancji, niż dwudziestoletni droższy model po przejściach. Marki takie jak Yamaha i Kawai cieszą się zasłużonym zaufaniem jako wybór „pewny”. Europejskie marki kuszą tradycją i prestiżem. Najważniejsze jest, by instrument był dobrze wykonany i dostrojony do Twoich potrzeb – wtedy posłuży znakomicie niezależnie od napisu na logo.

Konserwacja i pielęgnacja fortepianu akustycznego

Kupno fortepianu akustycznego to nie koniec przygody – aby cieszył on ucho i oko przez długie lata, trzeba o niego odpowiednio dbać. Na szczęście nie jest to bardzo uciążliwe, wymaga jednak systematyczności i uwzględnienia kilku ważnych czynników.

Strojenie: Fortepian akustyczny, jak każdy instrument strunowy, wymaga regularnego strojenia. Struny poddane są ogromnemu napięciu (sumarycznie kilkadziesiąt ton siły na ramę) i z czasem minimalnie się rozciągają, wpływają na nie też wahania wilgotności i temperatury, a także intensywność gry. Ogólna zasada mówi, że instrument w warunkach domowych należy stroić przynajmniej raz do roku. Wielu stroicieli zaleca nawet strojenie co 6 miesięcy (wiosną i jesienią), co zgrywa się ze zmianami pogody i sezonem grzewczym – po rozpoczęciu okresu grzewczego oraz po jego zakończeniu pianino może lekko zmieniać wysokość dźwięku. Jeśli instrument jest intensywnie użytkowany (np. kilka godzin dziennie ćwiczeń, albo stoi w szkole), strojenie co 3-6 miesięcy może być konieczne, by utrzymać idealny strój. Nowe pianino przez pierwsze 1-2 lata również wymaga częstszego strojenia (nawet 2-3 razy w roku), bo struny i konstrukcja się „układają”. Koszt strojenia pianina/fortepianu w Polsce to obecnie kilkaset złotych, ale jest to inwestycja, która odwdzięczy się lepszym brzmieniem i zdrowiem instrumentu. Ważne: strojenie zlecaj wykwalifikowanemu stroicielowi. To nie jest czynność do samodzielnej nauki metodą prób i błędów – nieumiejętne obchodzenie się ze strojkami może uszkodzić mechanizm lub co gorsza zerwać strunę. Fachowiec nastroi instrument do kamertonu (a=440Hz lub innego, wedle życzenia), wyrówna strój między oktawami i może przy okazji sprawdzić mechanikę.

Regulacja i serwis mechanizmu: Po latach użytkowania, nawet przy umiarkowanej grze, mechanizm instrumentu może wymagać regulacji. Drewno, filc i materiał mechanizmu starzeją się: filce młoteczków się wygniatają od uderzeń, części mogą się rozeschnić albo z kolei napęcznieć przy zmianie wilgotności. Co kilka lat warto poprosić doświadczonego technika o wykonanie przeglądu mechaniki. Czynności serwisowe mogą obejmować np.: wyrównanie wysokości klawiszy, ustawienie głębokości ich skoku, wypoziomowanie młoteczków, wyregulowanie mechanizmu repetycji w fortepianie, intonację młotków (poprzez nakłuwanie lub szlifowanie filcu, aby przywrócić pożądane brzmienie). Drobne regulacje stroiciel często wykonuje od razu podczas strojenia, jeśli zauważy np. że jakiś młotek nie odbija prawidłowo lub klawisz ma mniejszy skok. Większy remont mechanizmu potrzebny jest zwykle dopiero po kilkunastu-dziesięciu latach intensywnego grania. Dobrą praktyką jest natomiast częste granie na fortepianie – instrument nie lubi stać nieużywany. Mechanizm, który długo pozostaje bez ruchu, może sztywnieć, filce mogą tracić sprężystość. Regularna gra to najlepszy „trening” dla naszego pianina – utrzymuje części w sprawności, a ponadto im częściej grasz, tym szybciej wychwycisz ewentualne niepokojące objawy (np. brzęczenie, zacinanie klawisza), które można zawczasu naprawić.

Ustawienie i warunki otoczenia: Miejsce, w którym stoi Twój fortepian akustyczny, ma duży wpływ na jego kondycję. Instrument najlepiej czuje się w stabilnych warunkach klimatycznych: optymalna temperatura to około 18–24°C, a wilgotność względna powietrza między 40% a 60%. Gwałtowne zmiany są niewskazane. Kilka rad dotyczących ustawienia:

• Unikaj przeciągów i bezpośrednich źródeł ciepła: Nie stawiaj pianina tuż przy kaloryferze, kominku ani w miejscu, gdzie będzie smagane zimnym powietrzem z często otwieranego okna. Wahania temperatury powodują rozstrajanie i mogą szkodzić drewnu.
• Z dala od zewnętrznych ścian: Jeśli to możliwe, nie stawiaj instrumentu przy ścianie zewnętrznej budynku, zwłaszcza słabo izolowanej. Zewnętrzna ściana może być chłodniejsza i bardziej wilgotna zimą. Lepiej wybrać ścianę wewnętrzną (działową). Jeśli musisz postawić przy ścianie zewnętrznej, zachowaj odstęp kilku-kilkunastu centymetrów od ściany, by zapewnić cyrkulację powietrza za pianinem.
• Uwaga na słońce: Promienie słoneczne padające bezpośrednio na fortepian są niewskazane. Silne słońce nagrzewa instrument (co powoduje rozszerzanie materiałów, szybsze rozstrojenie, a w skrajnych przypadkach może popękać politura lub wyblaknąć kolor drewna). Lepiej ustawić instrument w miejscu, gdzie słońce nie świeci na niego przez dłuższy czas, lub zainstalować zasłony/rolety, aby chronić go w najgorętsze dni.
• Wilgotność: Zarówno nadmierna wilgoć, jak i zbyt suche powietrze są nieprzyjaciółmi pianina. W sezonie grzewczym wilgotność w mieszkaniu potrafi spaść dużo poniżej 40%, co może powodować rozsychanie się drewnianych elementów (objawem mogą być brzęczenia, poluzowane kołki stroikowe). Z kolei latem w starych budynkach lub przy braku klimatyzacji wilgotność powyżej 70% może sprawić, że filce w mechanizmie stają się miękkie, a drewniane klawisze pęcznieją i chodzą ociężale. Warto zainwestować w prosty higrometr i monitorować wilgotność. Jeśli jest za sucho – pomocny jest nawilżacz powietrza w pokoju z pianinem. Jeśli za wilgotno – osuszacz lub przynajmniej częste wietrzenie podczas suchych dni. Profesjonaliści montują czasem w fortepianach systemy kontroli klimatu (np. Piano Life Saver System), które automatycznie utrzymują właściwą wilgotność wewnątrz instrumentu za pomocą nawilżacza/pochłaniacza – do domu to jednak rzadko konieczne, wystarczy dbać o mikroklimat pomieszczenia.
• Stabilność podłoża: Upewnij się, że pianino stoi stabilnie – jeżeli podłoga ma nierówności, wyreguluj poziom nóżek/kółek (niektóre pianina mają regulowane stopki) lub użyj podkładek o różnej grubości. Instrument nie powinien się chwiać. W przypadku fortepianu skrzydłowego ustaw go tak, by ciężar rozkładał się możliwie równomiernie i użyj podstawek pod kółka – chronią podłogę i poprawiają stabilność (kółka nie będą się toczyć).
• Ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi: Traktuj instrument z należytą ostrożnością. Nie obijaj go odkurzaczem, nie przesuwaj gwałtownie (do przestawienia pianina lepiej wezwać kilka osób lub profesjonalnych tragarzy od instrumentów – mają pasy, najazdy, doświadczenie). Fortepian to ciężkie, ale delikatnie wyregulowane urządzenie – upadek nawet z kilku centymetrów (np. ze schodka) może rozregulować mechanikę lub uszkodzić nogę.

Fortepian akustyczny w domu – część wystroju i centrum muzyczne

Decydując się na fortepian akustyczny, wprowadzamy do domu nie tylko instrument, ale też charakterystyczny element aranżacji wnętrza. Pianino często staje się centralnym punktem pokoju, zarówno ze względów estetycznych, jak i praktycznych (bo wokół niego toczy się wtedy część domowego życia muzycznego). 

Wybór wykończenia a styl wnętrza: Producenci pianin oferują różne wykończenia instrumentów. Najbardziej klasyczne to czarny wysoki połysk – pasuje on do niemal każdego eleganckiego wnętrza, szczególnie stylizowanego klasycznie lub nowocześnie minimalistycznego (kontrastując z bielą ścian czy jasnym otoczeniem). Biały połysk staje się coraz popularniejszy we współczesnych aranżacjach – białe pianino wygląda lżej optycznie, dobrze wpisuje się w nowoczesne, jasne przestrzenie, styl skandynawski czy art deco. Dostępne są też forniry drewniane: orzech, mahoń, buk, czereśnia, heban – one z kolei mogą lepiej pasować do wnętrz w stylu retro, vintage, klasycznego salonu z drewnianymi meblami. Przy wyborze koloru instrumentu pomyśl, czy ma on stanowić dominujący akcent, czy raczej wtapiać się w otoczenie. Czarne pianino na tle białej ściany będzie od razu przykuwało wzrok jako mocny akcent. Z kolei fortepian w kolorze orzecha może harmonizować z parkietem i drewnianymi regałami, stając się częścią spójnej kolorystycznie całości.

Ustawienie i otoczenie instrumentu: Wspomnieliśmy już o kwestiach praktycznych (unikanie źródeł ciepła, itp.), teraz spojrzymy na to designersko. Pianino pionowe najczęściej stawiamy przy ścianie – warto wtedy nad nim zaplanować np. galerię obrazów lub zdjęć. Często w domach nad pianinem wiesza się portret kompozytora, plakat koncertowy lub rodzinne fotografie związane z muzyką. Jeśli pianino stoi w reprezentacyjnym miejscu salonu, zadbaj o dobre oświetlenie – przydatna jest specjalna lampka na klawisze (montowana na pulpicie) do gry wieczorem, ale też ogólnie światło w pomieszczeniu.

Fortepian skrzydłowy daje więcej możliwości ekspozycji – pięknie prezentuje się np. ustawiony pod oknem balkonowym z widokiem, w rogu dużego salonu na tle zasłon, czy nawet na środku pokoju, jeżeli przestrzeń jest bardzo duża. Często praktykuje się ustawienie fortepianu pod kątem w rogu pomieszczenia, z otwartą pokrywą skierowaną w głąb pokoju – dzięki temu dźwięk rozchodzi się do wnętrza, a instrument nie blokuje przestrzeni. Pod fortepian warto położyć stylowy dywan.

Fortepian a inne meble: Trzeba zadbać, aby wokół instrumentu było dość miejsca do otwarcia pokrywy (w fortepianie skrzydłowym) i wygodnego siedzenia. Ława pianisty powinna mieć tyle przestrzeni, by można ją swobodnie odsunąć. Unikajmy zagracania terenu obok fortepianu stolikami czy roślinami, o które łatwo zahaczyć, gdy zasiadamy do gry.

Fortepian jako źródło wspomnień: Kiedy instrument już zagości w Twoim domu, często staje się świadkiem ważnych chwil – pierwszych udanych zagranych melodii przez dziecko, rodzinnych kolęd śpiewanych razem przy pianinie, kameralnych koncertów dla przyjaciół. Warto pielęgnować te momenty. 

Na koniec dnia, fortepian akustyczny w domu to nie tylko wydatek i mebel, ale przede wszystkim źródło radości i inspiracji. Jego obecność potrafi wnieść nową energię do życia domowego. Nawet krótkie sesje gry mogą poprawić nastrój po ciężkim dniu, a dźwięk ulubionego utworu zagranego na żywo w salonie jest wart wszelkich starań o instrument. Dlatego, urządzając dom lub mieszkanie, warto rozważyć wygospodarowanie przestrzeni dla fortepianu.