Altówki

Altówka to drugi pod względem wielkości instrument smyczkowy z rodziny skrzypcowej. Jest nieco większa od skrzypiec, ale na tyle niewielka, że można grać na niej w podobny sposób – trzymając ją na ramieniu i używając smyczka do wydobycia dźwięku. Choć bywa niedoceniana, pełni kluczową rolę w muzyce klasycznej, kameralnej i coraz częściej także rozrywkowej.

Brzmienie altówki wyróżnia się ciepłem, głębią i aksamitnym charakterem – stanowi środek pomiędzy jasnością skrzypiec a powagą wiolonczeli. Jej specyficzne walory dźwiękowe sprawiają, że zyskuje coraz większe uznanie również jako instrument solowy.

Budowa i charakterystyka instrumentu

Altówka składa się z pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie litery „f”, gryfu z podstrunnicą, strunnika z mikrostroikami, podstawka, główki zakończonej spiralnym „ślimakiem” z kołkami, żeberka oraz podbródka. Posiada cztery struny: C, G, D, A (od najniższej), które dawniej wykonywano z jelit zwierzęcych, a dziś głównie z nylonu, metalu lub ich kombinacji. Altówka ma też smyczek – dłuższy i cięższy niż skrzypcowy, co odpowiada większym wymaganiom w zakresie artykulacji.

Do budowy instrumentu wykorzystuje się najczęściej świerk (płyta wierzchnia) i jawor lub klon (spód, boki, szyjka). Standardowa długość pudła rezonansowego altówki wynosi od ok. 15 do 16,5 cali (czyli 38–42 cm), choć dostępne są również większe lub mniejsze warianty, dostosowane do wieku i budowy ciała grającego.

Historia i rozwój roli altówki

Altówka ma długą i ciekawą historię, sięgającą XVI wieku. Wywodzi się z rodziny viol i była znana jako instrument akompaniujący – mniej wyeksponowany od skrzypiec, ale niezbędny do budowania harmonicznej struktury utworów. Andrea Amati, jeden z pionierów włoskiego lutnictwa, był jednym z pierwszych twórców altówek.

W okresie baroku pełniła przede wszystkim funkcję wspierającą. Dopiero w epoce romantyzmu zaczęto ją dostrzegać jako instrument o dużym potencjale solowym. Kompozytorzy zaczęli tworzyć dla niej koncerty, sonaty oraz partie orkiestrowe, w których rola altówki była bardziej eksponowana.

Altówki dla początkujących i zaawansowanych

Technika gry na altówce jest zbliżona do skrzypcowej, ale wymaga większej siły i precyzji. Większy rozmiar instrumentu oznacza szerszy rozstaw palców, głębszy wychył smyczka i inny balans ciała. Altówka wymaga również lepszej kontroli nad ciężarem ramienia i smyczka, by osiągnąć pożądane brzmienie.

Instrument stroi się w kwintach, a zapis nutowy odbywa się głównie w kluczu altowym (tzw. C-klucz), z którego korzystają tylko altówki. W partiach wysokich pojawia się również klucz wiolinowy. Altówka jest instrumentem nietransponującym – zapis nutowy odpowiada rzeczywistej wysokości dźwięku.

Jakość i wykonanie altówek

Wybór odpowiedniego instrumentu powinien uwzględniać stopień zaawansowania grającego, jego potrzeby oraz budżet. Na rynku dostępne są modele szkolne, przeznaczone dla początkujących, które cechują się przystępną ceną i prostą konstrukcją, jak również profesjonalne instrumenty o starannej lutniczej budowie i ręcznym wykończeniu. Dobrze dobrana altówka to inwestycja na lata – powinna być wygodna, stroić stabilnie i wydobywać z siebie pełne, zróżnicowane brzmienie.

Warto również zadbać o odpowiednie wyposażenie dodatkowe – futerał, smyczek, struny, podbródek oraz inne akcesoria, które wpływają na komfort gry i jakość dźwięku.