Waltornie

Waltornia to instrument należący do grupy instrumentów dętych blaszanych. W języku polskim jego oryginalna nazwa to róg. Nazwę „waltornia” pochodzącą od słowa „waldhorn” przejęliśmy z języka niemieckiego. Natomiast w partyturze partię waltorni oznacza się symbolem Cr od włoskiego słowa „corno”. Róg to instrument uchodzący za bardzo trudny, wymagający od muzyka świetnej kondycji oraz wielkiej wrażliwości. Nie mniej jednak każdy instrument jest w jakiś sposób skomplikowany, co nie znaczy, że nie można na nim piękne grać.

Historia instrumentu.

Róg wywodzi się z instrumentu wykonywanego z rogu bawolego lub baraniego. Można było wykonać na nim tylko kilka dźwięków wydobywanych na zasadzie przedęcia oddalonych od siebie o różne interwały. Był to znakomity instrument do wykonywania sygnałów myśliwskich podczas polowań. Z czasem zaczęły powstawać rogi metalowe, wykorzystywane przez wojsko, a także rogi z metali szlachetnych wykorzystywane przez rycerstwo oraz przez możnych na polowaniach. Późniejsze innowacje sprecyzowały niejako dzisiejszy kształt rogu. Był wykonywany z długiej rury o niewielkiej średnicy zwiniętej w podwójną pętle, zakończonej stożkowym rozszerzeniem z jednej strony, z drugiej zaś cienką rurką z miejscem na ustnik. Początkowo nie posiadał on oczywiście wentyli, gra na instrumencie była w dalszym ciągu ograniczona. Dużą uwagę na waltornię zwrócono na przełomie XVII i XVIII wieku. Jej piękna, naturalna i szlachetna barwa zjednywała sobie słuchaczy wśród wielu królów, którzy chętnie wprowadzali jej brzmienie do nadwornych orkiestr. W ten sposób róg dotarł do Austrii i Niemiec, gdzie pod koniec XVIII wieku stał się ważnym elementem ich muzyki. Dzięki wprowadzeniu dodatkowych rurek, które można było szybko zmieniać, regulując tym samym strój instrumentu, gra na nim stała się nieco bardziej wygodna. Róg zaczął być wykorzystywany w muzyce symfonicznej, kameralnej oraz solowej a swoje koncerty poświęcali mu m.in. W. A. Mozart oraz Josepf Haydn. Ludvig van Beethoven skomponował Sonatę F-dur na waltornie i fortepian dedykowaną wspaniałemu ówczesnemu wirtuozowi gry na waltorni Giovanniemu Punto. Jednak moment przełomowy dla rogu miał dopiero nadejść. Około roku 1814 wynaleziono tłoczki do instrumentów dętych blaszanych, które od razu znalazły zastosowanie w waltorni, pozwalając na wykonywanie skali chromatycznej. W latach '30 XVIII wieku zawory tłokowe zostały zamienione na zawory rotacyjne. Dokonał tego wiedeński wynalazca Joseph Riedl. System ten stanowi standard w dzisiejszej praktyce.

Budowa instrumentu.

Obecnie produkowane waltornie wykonywane są najczęściej z metali szlachetnych. Powoduje to lepsze rezonowanie instrumentu, co wpływa na barwę dźwięku. Czara tego instrumentu najczęściej posiada możliwość odkręcenia, dla wygodniejszego transportu. Najbardziej popularnym strojem rogu jest strój F, który można przetransponować o kwintę w dół poprzez włożenie ręki w roztrąb. Skala tego instrumentu jest dość imponująca i zamyka się w granicy dźwięków B1 – f2. Waltornia charakteryzuje się pięknym, łagodnym i szlachetnym tonem.

Zakup instrumentu.

Obecnie na rynku instrumentów muzycznych znajduje się kilka firm, produkujących instrumenty dęte blaszane dla początkujących muzyków. Wiodącymi markami są m.in. Roy Benson, Yamaha, Eastman oraz Stagg. W ich katalogach można odnaleźć mnóstwo instrumentów różniących się powłoką, lakierem, ilością wentyli, średnicą rurek i roztrąbu, wagą oraz oczywiście ceną. Kupując instrument należy wypróbować jak najwięcej modeli aby móc precyzyjnie go do siebie dopasować.