Mikrofon jest pierwszym i prawdopodobnie najważniejszym elementem w łańcuchu audio, który odpowiada za transmisję naszego głosu oraz muzyki do publiczności. Na rynku istnieją dosłownie setki modeli mikrofonów, więc wybór tego właściwego dla nas może być trudny. W tym poradniku postaramy się nieco rozjaśnić kwestię mikrofonów koncertowych, tak żebyście mogli dokonać świadomego wyboru. Zacznijmy od przeglądu typów mikrofonów.
Mikrofony dynamiczne są najczęściej stosowane właśnie na scenie. Posiadają one bardzo cienką i lekką membranę, która porusza się pod wpływem ciśnienia akustycznego. Membrana jest z kolei połączona z cewką zawieszoną w polu magnetycznym, która generuje w ten sposób niewielkie napięcie elektryczne. Mikrofony te są generalnie tańsze od mikrofonów pojemnościowych (chociaż mikrofony dynamiczne bardzo wysokiej jakości mogą sporo kosztować), wykazują się dużą wytrzymałością, a także potrafią przyjąć dźwięk o bardzo dużym natężeniu. Z powodu swojej konstrukcji, mikrofony dynamiczne są mniej czułe na transjenty i nie rejestrują najwyższych częstotliwości tak szczegółowo, jak mogą to robić inne typy mikrofonów.
Mikrofony pojemnościowe najczęściej znajdziemy w studio. Jednak, wiele tego typu mikrofonów używa się teraz także i w warunkach koncertowych. Mikrofon pojemnościowy jest bardzo prostą konstrukcją w porównaniu do innych typów mikrofonów, która nie posiada praktycznie części ruchomych. Znajdziemy w nim membranę, która jest ruchomą elektrodą oraz drugą elektrodę nieruchomą. Tworzą one kondensator, który jest zasilany zewnętrznym źródłem napięcia. Kiedy ciśnienie akustyczne wywiera wpływ na membranę, ta drga nieznacznie zgodnie z padającą na nią falą dźwiękową. Zmiany odległości pomiędzy elektrodami wpływają na zmianę pojemności kondensatora, a powstałe w ten sposób różnice w napięciu są sygnałem wyjściowym mikrofonu.
Czym jest oporność mikrofonu?
Jeżeli przyjrzymy się specyfikacji mikrofonów, znajdziemy modele opisane jako “low impedance” oraz “high impedance” czyli odpowiednio nisko- i wysoko-opornościowe. Jest to wartość mówiąca o tym, jaki opór stawia dany mikrofon na przepływający sygnał. Jest ona wyrażana w omach. W odniesieniu do mikrofonów mówimy, że oporność jest niska kiedy sięga poniżej 600 omów, a wysoka kiedy jej wartość przekracza 10000 omów.
Mikrofony o wysokiej oporności można zbudować bardzo niskim kosztem, jednak jakość ich dźwięku spada gwałtownie wraz z długością kabla. Słyszalne różnice w jakości sygnału zaczynają się już przy ok. 5 metrowym kablu. Z kolei mikrofony o niskiej oporności, mogą przesyłać sygnał na bardzo długie dystanse bez większych jego zniekształceń. Dlatego większość systemów nagłośnieniowych się na nich opiera.
Co to jest kierunkowość mikrofonu?
Ze względu na rodzaj konstrukcji, mikrofony reagują różnie na dźwięki w zależności od kąta ich padania. Większość mikrofonów możemy podzielić na dwie podstawowe grupy: wszechkierunkowe (dookolne) oraz kierunkowe.
Charakterystykę kardioidalną zaliczamy do grupy mikrofonów kierunkowych. Przypomina ona kształtem serce i pokazuje, w którym miejscu mikrofon najlepiej “słyszy” dźwięki, a w którym je tłumi. Tego typu mikrofony zbierają dźwięk najlepiej z przodu i tłumią ten docierający z tyłu. Zapobiega to sprzężeniom oraz separuje różne źródła dźwięku np. wokal od reszty instrumentów. Generalnie mikrofony wykorzystywane na scenie powinny posiadać właśnie charakterystykę kierunkową, taką jak kardioidalna, superkardioidalna czy hiperkardioidalna.
Który mikrofon jest odpowiedni dla mnie?
Jak można się domyśleć, na wybór mikrofonu, który spełni nasze oczekiwania wpływ ma kilka czynników. Prawdopodobnie będziemy używać mikrofonów kierunkowych dla większości zastosowań, ponieważ dobrze separują one źródła dźwięku oraz zapobiegają sprzężeniom. Rodzaj instrumentu jaki będziemy mikrofonować, a także brzmienie jakie chcemy uzyskać, zdeterminuje czy powinniśmy użyć mikrofonu dynamicznego czy też pojemnościowego.
Wokale
Niektórzy znani wokaliści, używają relatywnie tanich mikrofonów dynamicznych, takich jak legendarny Shure SM58 SE, zamiast mikrofonów pojemnościowych. Powodem jest cieplejsze i bardziej tłuste brzmienie, a także większa wytrzymałość takich mikrofonów. Z drugiej strony, subtelny głos może sporo zyskać poprzez użycie mikrofonu pojemnościowego, który znacznie lepiej odda jego detale. Jak chodzi o charakterystykę kierunkową to powinniśmy wziąć pod uwagę jej dwa rodzaje: kardioidalną oraz hiperkardioidalną.
Typowy wzmacniacz gitarowy posiada bardzo zbliżoną charakterystykę brzmieniową do ludzkiego głosu. W tym przypadku powinniśmy zastosować dynamiczny mikrofon taki jak Shure SM57 LCE, Shure SM58 SE czy Sennheiser MD 421 II. Mikrofony dynamiczne są w stanie obsłużyć bardzo duże ciśnienie akustyczne, które powstaje blisko membrany wzmacniacza.
Najczęściej każdy element zestawu perkusyjnego posiada oddzielny mikrofon. Zastosowanie mikrofonu o wąskiej charakterystyce (kardioidalnej lub hiperkardioidalnej) na tom-tomach pozwala na ich izolację od reszty zestawu. Werbel potrzebuje mikrofonu, który jest w stanie uporać się z bardzo wysokim ciśnieniem akustycznym (SPL), więc dynamiczne mikrofony będą tutaj odpowiednie. Stopa z kolei potrzebuje mikrofonu, który dobrze poradzi sobie z najniższą częścią pasma. Czynele produkują sporo wysokich częstotliwości, więc powinniśmy zastosować w ich przypadku mikrofony pojemnościowe o liniowej charakterystyce częstotliwościowej. Producenci tacy jak Shure, AKG czy Sennheiser mają w swojej ofercie specjalne zestawy mikrofonów perkusyjnych, które powinny spełnić nasze wymagania.
Podsumowanie
Mamy nadzieję, że powyższy poradnik rozjaśnił temat mikrofonów oraz ich zastosowania. Opisane tutaj porady powinny służyć jako punkt wyjścia do własnych eksperymentów, gdyż tylko w taki sposób znajdziemy własne brzmienie oraz najlepsze rozwiązania.